پرورش خلاقیت در کودکان

خلاقیت بعنوان یک استعداد بالقوه نیازمند توجه و پرورش است، زیرا این توانایی نیز مانند همه توانایی های انسان، جز در سایه بارورسازی به فعلیت نخواهد رسید. از اینرو، پرورش آن میبایست از سنین کودکی آغاز گردد و زمینه سازی جهت رشد آن برعهده خانواده، مهدکودک و مدارس میباشد. خلاقیت یکی از عالیترین و پیچیده ترین فعالیتهای ذهن آدمی است که آموزش و پرورش همواره باید به آن توجه نماید. خلاقیت نه فقط به هوش و تفکر بلکه به سازمان شخصیت فرد نیز مربوط میشود. با نگاهی به نقش نظام آموزش و پرورش بعنوان تربیت کننده و آموزش دهنده سرمایه های انسانی خلاق و پژوهشگر، باید این سوال کلیدی و مهم را مطرح کرد که نظام آموزش و پرورش ما تا چه حد فراگیران را به این سمت سوق میدهد؟ بنابرین، تحقیق را میتوان در کنار آموزش یکی از اهداف بسیار مهم آموزش و پرورش دانست که باید مورد توجه قرار گیرد و بنظر میرسد که مدارس و معلمان در این میان دارای وظیفه بسیار مهم و حساسی هستند که میتوانند علاوه بر فعالیتهای تحقیقاتی، انگیزه تحقیق و روش های درست پژوهش را در میان دانش آموزان نهادینه سازند. بر این اساس، نوشتار حاضر به بررسی خلاقیت در ابعاد مختلف از جمله مفهوم خلاقیت و روند تفکر خلاق، خصوصیات افراد خلاق، عوامل اثرگذار در خلاقیت، نقش معلم در پرورش خلاقیت، راه های ایجاد و پرورش خلاقیت در دانش آموزان و نقش تحقیق در دانش آموزان میپردازد. پس از بررسی نظریات مربیان و متخصصان تربیتی در رابطه با مفهوم خلاقیت و روند تفکر خلاق در جستجوی پاسخ به این سوال است که آیا خلاقیت فرایندی درونی است یا بیرونی؟ آیا مستلزم انضباط است یا خودانگیزی؟ در این راستا، ضمن اشاره به نتایج تحقیقات مختلف، به بررسی ویژگی های شخصیتی و روانی افراد خلاق و تفاوت آنها با افراد غیرخلاق پرداخته می شود و عوامل موثر در خلاقیت و عواملی که مانع تفکر خلاق میشوند نیز مورد بررسی قرار میگیرند. همچنین با توجه به نقش معلم و خانواده در پرورش خلاقیت به این سوال پاسخ داده می شود که آیا پرورش دهندگان خلاقیت باید خلاق باشند؟ و سرانجام به روش های متعددی که علمای تعلیم و تربیت برای ایجاد و پرورش خلاقیت و نحوه شکوفایی استعدادهای خلاق پیشنهاد میکنند اشاره میگردد.