تاملی در برهان قاعده «کل حادث تسبقه قوه و ماده تحملها»

به اعتقاد حکیمان، هر حادثی مسبوق است به قوه و ماده ای که حامل آن قوه است. بر اساس این قاعده، ایشان خلقت یکباره و بدون سابقه پدیده ها را محال می شمارند و از این نظر مقدورهای خداوند را محدودتر از آنچه متکلمان (منکران قاعده یادشده) بدان قائل اند، می دانند. ازاین رو، این قاعده در مباحث الهیاتی و شناخت چگونگی آفرینش خداوند اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله پس از توضیح مضمون این قاعده، به بررسی دلیل عمده ای که از سوی ابن سینا و دیگران بر آن اقامه شده، پرداخته و مغالطه صورت گرفته در آن را نشان داده ایم، آنگاه تحقیقی را که از سوی خواجه طوسی برای تتمیم آن صورت گرفته، تبیین و سپس نقد کرده ایم و سرانجام برهانی دیگر بر اساس اصول و مبانی حکمت متعالیه برای اثبات قاعده به دست داده ایم.