نقدی بر مبحث مزاریه ها در کتاب تاریخ نوشته های جغرافیای کراچکوفسکی

مزاریه ها یکی از منابع مهم مطالعه ی جغرافیای سرزمین های اسلامی هستند که وجوه اشتراک فراوانی با دیگر منابع جغرافیایی دارند. کراچکوفسکی شرق شناس مشهور روس (1883-1951 م) در کتاب تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلام، به معرفی و تحلیل منابع گوناگون جغرافیایی مسلمانان پرداخته و مزاریه ها را از منابع مهم این رشته و در زمره ی فضایل نویسی دانسته است؛ لیکن از مزاریه های فارسی سخنی به میان نیاورده و متذکر شده که مسیر منابع فارسی از حمله ی مغول به بعد از منابع دیگر متمایز است. در مقاله ی حاضر بر آن هستیم تا جایگاه مزاریه ها در میان منابع جغرافیایی تبیین شود و نظر کراچکوفسکی درباره ی این آثار و علل بی توجهی وی به مزاریه های فارسی را با استفاده از منابع معتبر مورد بررسی و نقد علمی قرار دهیم. نتایج بررسی ها نشان می دهد برخلاف نظر کراچکوفسکی، مزاریه های فارسی از نظر ساختار، هدف نگارش و محتوا با نمونه های مشابه عربی تفاوتی ندارند و دلیل این نظر وی باید در شرایط زمانی، مکانی و منابع مورد استفاده در نگارش کتاب جست وجو شود.