برنامه اصلاحی حوزه علمیه قم و الازهر و کارآمدی آن ها در تحولات سیاسی ایران و مصر

مراکز علوم دینی شیعی و اهل سنت همواره در طول تاریخ، مبدا تحولات بنیادین در جوامع اطراف خود بوده اند. حوزه علمیه قم و الازهر، دو نهاد علمی معتبر شیعه و اهل سنت به شمار می روند که در دوره معاصر، بیشترین تاثیرات و ایفای نقش را در مسائل سیاسی اجتماعی دو کشور ایران و مصر و حتی مناطق شیعی و اهل سنت داشته اند. هدف این نوشتار، بررسی تطبیقی پروژ ه های اصلاحاتی است که در حوزه علمیه قم و الازهر اعمال شد و همچنین واکاوی آثار و پ یآمدهای سیاسی اجتماعی آنها در دو کشور یادشده است. در این نوشته، از منابع اسنادی با روش تحلیلی - توصیفی بهر هگیری خواهد شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اصلاحاتی که در حوزه علمیه قم انجام گرفت، در مقایسه با اصلاحات اعمال شده در الازهر، در تحول سیاسی اجتماعی جامعه هدف خود، نقش و کارآمدی بیشتری داشته است.