«فعالیت های سیاسی - نظامی مسیحیان و رقابت قدرتها در غرب آذربایجان» (1914م-1918)

مقاله حاضر در چارچوب جنگ اول جهانی، برای نخستین بار به بررسی تحرکات و فعالیت های سیاسی نظامی قوای مسلح مسیحی در آذربایجان و بهویژه در ارومیه میپردازد. و با تکیه بر معتبرترین منابع و شواهد و با روش تحلیلی توصیفی ضمن پرداختن به زمینه ها و دلایل شکل گیری این نیرو و اهداف آن، در تلاش است روشن سازد که تشکیلات مسیحی چه ماهیتی داشت.حامیان آنان کدام ها بودند و با چه اهدافی به همکاری با مسیحیان میپرداختند. این مقاله نشان میدهد برخلاف ایدهای که قوای مسیحی از سازماندهی قوا و اهداف مورد نظر خود داشتند، فعالیتهای آنان جزئی از دغدغه تاریخی بریتانیا درخصوص حفظ هندوستان بود. اگرچه آسوری ها اهداف خاص خود را دنبال میکردند اما با کشته شدن مارشیمون بهدست سمکو، برنامه های آنها به طور کامل دچار شکست شد. درواقع، انگلیسی ها که با خروج روس ها از جبهه های جنگ درنتیجه انقلاب اکتبر تنها مانده بودند، می بایست برای جلوگیری از پیشروی قوای ترک و آلمانی به سوی هن د در شمال غرب ایران و قفقا ز خطو ط دفاعی تشکی ل میدادند. انگلیسی ها دیگر کشورهای متفق را نیز درگیر برنامه های خود کردند. ژنرال دنسترویل با بهکار گرفتن قوای مسیحی در حفظ مرزهای شمال غرب ایران، خود را به قفقاز رساند و به مقابله با پیشروی های دشمن شتافت. تلاش های بریتانیا و مسیحیان برای جلوگیری از پیشروی عثمانی ها اگرچه به پیروزی نینجامید اما با پایان یافتن جنگ، قوای عثمانی نیز بهره ای از پیروزی های خود نگرفتند. در این میان مسیحیان بودند که هزینه حفظ منافع انگلیس را پرداختند و برای همیشه آواره و بی خانمان شدند.