بررسی اثر برخی ترکیبات شیمیایی بر رفع خفتگی و القای جوانه زنی در دانه زیر سیاه

زیره سیاه یکی از اعضای خانواده چتریان می باشد و در برخی نواحی ایران به صورت خودرو وجود دارد. دانه زیره سیاه به علت خفتگی به سختی جوانه می زند و به همین دلیل در ایران رویش آن به برخی رویشگاه های طبیعی خاص محدود شده و زراعت نمی شود. برخی عوامل شیمیایی و فیزیکی می توانند موجب رفع خفتگی دانه گیاهان و القای جوانه زنی در آنها شوند. هدف از این پژوهش یافتن تیمارهای مناسب برای برطرف نمودن خفتگی بذر زیره سیاه بوده و چندین روش برای شکست خفتگی در دانه ها مورد بررسی قرار گرفته است. برای تعیین اثر تیمارهای مختلف هورمونی و شیمیایی در برطرف نمودن خفتگی بذر زیره سیاه از غلظتهای مختلف نیترات پتاسیم، پلی اتیلن گلیکول، تیواوره، جیبرلین، کینتین، بنزیل آدنین به تنهایی و یا همراه با نمک سدیم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید، جیبرلین همراه با بنزیل آدنین و بنزیل آدنین همراه با پلی اتیلن گلیکول استفاده شد. برای تعیین اثر نور و دما بر جوانه زنی بذر زیره نیز دسته ای از بذرها در تاریکی و دماهای 15 و 20 درجه سانتی گراد و دسته ای دیگر در فتوپریود 8 ساعت روشنایی و 16 ساعت تاریکی و دماهای مذکور قرار داده شدند. با توجه به بررسی های انجام شده مشخص شد که بین میزان جوانه زنی در نور و تاریکی اختلاف معنی داری وجود ندارد و جوانه زنی در دماهای پایین تر (15 درجه سانتی گراد) بهتر صورت می پذیرد و در این شرایط (دمای 15 درجه سانتی گراد و تاریکی) بنزیل آدنین 5-10 مولار همراه با جیبرلین 10 میلی گرم در لیتر، بنزیل آدنین 5-10 مولار همراه با پلی اتیلن گلیکول 3 درصد، بنزیل آدنین 5-10 مولار، بنزیل آدنین 5-10 مولار همراه با نمک سدیم اتیلن دی آمین تترااستیک اسید و کینتین 5-10 مولار به طور چشمگیری موجب کاهش خفتگی بذر زیره سیاه شدند به طوری که بذرهای زیره سیاه در حضور تیمار بنزیل آدنین 5-10 مولار همراه با جیبرلین 10 میلی گرم در لیتر بیشترین درصد جوانه زنی (87/96%) را داشتند و در تیمارهای دیگر به ترتیب 06/89، 56/76، 06/64 و 8/57% بذرها جوانه زدند. تیمارهای جیبرلین 10 و 100 میلی گرم در لیتر، کینتی 4-10 مولار و بنزیل آدنین 4-10 مولار تا حدی جوانه زنی بذر زیره را تحریک نمودند و غلظتهای استفاده شده نیترات پتاسیم، پلی اتیلن گلیکول، سدیم اتیلن دی آمین تترااستیک اسید و تیواوره به تنهایی در رفع خفتگی بذر زیره سیاه تاثیری نداشتند.