بررسی غلظت BTEX و VOCs در هوای منطقه ویژه پارس جنوبی

صنایع پتروشیمی و پالایشگاه های گازی به عنوان یکی از منابع مهم انتشار آلاینده های غیر آلی و آلی به محیط زیست شناخته شده اند. هدف از این مطالعه بررسی غلظت کل ترکیبات آلی فرار (TVOCs) و آلاینده های بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و گزیلن (BTEX) در هوای منطقه ویژه پارس جنوبی در سال 1393 بوده است.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- مقطعی می باشد. جهت نمونه برداری و آنالیز از روش 1501 مرکز تحقیقات ملی بهداشت و ایمنی شغلی ایالات متحده آمریکا استفاده شد. این مطالعه در طول یکسال (سال 1393) و با استفاده از 336 لوله کربن فعال و پمپ نمونه برداری فردی در 6 ایستگاه انجام گرفت. استخراج آلاینده ها از جاذب با استفاده از حلال دی سولفیدکربن و تجزیه آن ها توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی با دتکتور یونیزاسیون شعله (GC-FID) انجام شد. تحلیل داده های به دست آمده با استفاده از نسخه 18 نرم افزار SPSS و آزمون های آماری فلیگنر-کیلن، کروسکال- والیس و آنالیز واریانس انجام گرفت.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که مجموع غلظت ترکیبات آلی فرار (TVOCs) و میانگین غلظت کل BTEX در منطقه مورد مطالعه 34/229 و 23/31 میلی گرم بر متر مکعب در فصل سرد و 19/212 و 89/29 میلی گرم بر متر مکعب در فصل گرم بود. میانگین غلظت بنزن در تمامی ایستگاه ها 72/11 میلی گرم بر متر مکعب اندازه گیری شد که نسبت به استاندارد هوای پاک ایران و سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا (USEPA) بالاتر بود. نتایج آزمون های آماری و آنالیز واریانس داده ها نشان داد که بین غلظت آلاینده ها و ساعات، ماه ها و ایستگاه های نمونه برداری رابطه معنی داری وجود دارد (05/0< p)، اما بین غلظت آلاینده ها و فصل سال رابطه معنی داری وجود نداشت (05/0> p).
استنتاج: ارزیابی این ترکیبات نشان دهنده بالاتر بودن غلظت آن ها در فصل سرد نسبت به فصل گرم می باشد. از غلظت های بالای بنزن اندازه گیری شده در فصل سرد و گرم جهت شناسایی مناطق با ریسک بالای مواجهه استفاده شد.