تجزیه نمودار دووجهی تلاقی های دی آلل و ارزیابی دورگ برتری گندم نان (Triticum aestivum L.) در دو محیط عادی و تنش شوری

شوری یکی از تنش های غیرزیستی است و تعیین قابلیت و توان دورگ ها در گیاهان می تواند برای افزایش عملکرد و تحمل به تنش شوری، استفاده شود. در این تحقیق نتاج به دست آمده از تلاقی رقم ها، فلات، بم، قدس، روشن، ارگ، کویر و پیشتاز در یک طرح دی آلل 7 × 7 کامل در شرایط عادی (نرمال) و تنش شوری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شهرستان یزد اجرا شد. نتایج تجزیه دورگ برتری (هتروزیس) و نگاره ای (گرافیکی) با استفاده از روش GGE biplot در این تحقیق نشان داد که برای صفات عملکرد و وزن زیست توده، وراثت پذیری خصوصی و عمومی بالا و همچنین توان دورگ تلاقی ها در دو شرایط به ویژه در شرایط تنش شوری وجود دارد. برای صفات عملکرد و وزن زیست توده در شرایط تنش، نمودار دووجهی (بای پلات)، دو گروه دورگ برتر (هتروتیک) متفاوت تشکیل شدند. دامنه دورگ برتری در شرایط عادی برای صفت عملکرد از 5/18- تا 1/24 درصد و در شرایط تنش از 3/21- تا 1/60 درصد بود. همچنین دامنه دورگ برتری در شرایط عادی برای وزن زیست توده از 2/22- تا 5/16 درصد و در شرایط تنش شوری از 7/19- تا 3/55 درصد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که تلاقی های معنی داری برای درصد دورگ برتری مثبت و منفی در شرایط تنش شوری برای صفات مورد بررسی بود. درصد دورگ برتری بالا و همچنین وراثت پذیری خصوصی و عمومی بالای صفات عملکرد دانه و وزن زیست توده گندم گویای این بود که امکان گزینش و دستیابی به ژنوتیپ های برتر همراه با تثبیت توان نسبی دورگ از بین نتاج با استفاده از روش های گزینش در شرایط تنش شوری وجود دارد.