روانشناسی سیاسی رادیکالیسم اسلامی

بخش وسیعی از منازعات بین المللی که در حال حاضر تحت عنوان به اصطلاح «مبارزه با تروریسم» در جریان است به زنجیره ای از خشونت های متوالی دامن زده که در آینده قابل پیش بینی، پایانی برای آن متصور نیست. قسمتی از این جبهه جهانی را گروه های رادیکال جهادگر تشکیل می دهند که اهداف و آرمان های ایدئولوژیک خود را از طریق ابزار و روش های خشونت محور پیگیری می کنند. در این راستا مساله مهم علل توسل رادیکالیسم اسلامی (القاعده، طالبان و...) به رفتارهای بسیار خشن و اصرار بر تداوم آن است.
این پژوهش برای پاسخ به این سوال، رفتارشناسی رادیکالیسم را با بهره گیری از نظریات روان شناختی و انسان شناختی تحلیل کرده و با اتکا به نتایج مطالعات میدانی که تحلیل های رایج را به چالش می کشد، در پی ارائه مدل تحلیل رفتاری رادیکالیسم برآمده است. طبق این مدل، «انگیزش» (برانگیختگی هویتی، ناکامی، مداخله خارجی و...) و «نگرش» (ایدئولوژی، ذهنیت ها، چارچوب شناختی و...) چنانچه در فضایی انسانی محیطی فراهم شوند، به «کنش» رادیکال و خشونت محور می انجامند.
در واقع، ایده محوری مدل مذکور، رفتارشناسی رادیکالیسم را تابعی از حاصل جمع و تلفیق عناصر روان شناختی و ایده ها و ذهنیت های به شدت سیاسی شده تلقی می کند که انگیزه، اراده و توانمندی لازم برای دست زدن به اقدام خشونت بار را فراهم می سازد.