مبتکر نظریه رکن رابع ایمان در شیخیه

شیخیه یکی از جریان های نسبتا جوان در تاریخ شیعه امامیه است.یکی از نظریات منسوب به آنان، نظریه«رکن رابع ایمان» است که انشعابات شیخی در مورد آن نظر همسانی ندارند. یکی از وجوه اختلاف در شناسائی مبتکر این نظریه است. شیخ احمد احسائی، سیدکاظم رشتی و حاج محمد کریم خان کرمانی هریک با این عنوان مطرح شده اند. مقاله حاضر با ریشه یابی علل پدیداری اختلاف در این باب، چهار مولفه را در ساختار نظریه مشخص می کند:1.ادبیات چهارگانه «خدا، پیامبر، امام، شیعه» 2. سلسله مراتب قرای ظاهره 3. تعدد یا وحدت صاحبان آن 4. نقش آنان در قبال سائرین با پیگیری این چهار مولفه در متون بزرگان جریان شیخیه و با توجه به شواهد تاریخی، مقاله حاضر نشان می دهد انتساب نظریه رکن رابع به محمد کریم خان کرمانی انتسابی ناصحیح است. پایه های اصلی این نظریه متکی به کلمات شیخ احسائی است اما به نظر می رسد نظریه پرداز اصلی آن سید کاظم رشتی باشد.