تاملی در باب معنای زندگی از دیدگاه فیلسوفان

معنای زندگی چیست؟ برخی از مردم به این خاطر جذب فلسفه می شوند که امیدوارند فلسفه بتواند پاسخی به این معمای قدیمی بدهد. اگر آنان به دنبال راه حلی ساده برای این معما باشند، به احتمال قریب به یقین ناامید خواهند شد. برخی فلاسفه معتقدند علت این که پاسخ گفتن به پرسش از معنای زندگی بسیار دشوار به نظر می رسد آن است که این پرسش اساسا غیرواقعی و دروغین است: معنا به جملات یا علامات تعلق دارد نه به چیزهایی از قبیل زندگی انسان. شاید چنان که فیلسوف بزرگ قرن بیستم، لودویگ ویتگنشتاین می گوید، حل مساله معنای زندگی در پاک کردن آن است.[1]
با این وجود همه ما در زندگی به دنبال معنا هستیم و از احساس پوچی که می تواند همه چیز را در نظرمان کسل کننده، تکراری، یکنواخت و بی فایده سازد، وحشت داریم. اگرچه درگیر شدن با فعالیت هایی همچون داشتن یک شغل، ایجاد خانواده و... می تواند چنین احساسات منفی را از ما دور کند، اما آیا چنین مشغولیت های شخصی کافی است یا ما به هدفی بنیادی تر برای اعتبار بخشیدن به حیاتمان نیاز داریم؟ آیا حقیقت گریزناپذیر فناپذیری بشر، دستیابی به هر معنای واقعی و پایدار را ناممکن می سازد؟
از آنجا که عمر چنین سوالاتی به اندازه عمر بشر است، به نظر نمی رسد که روزی به عنوان مسائلی حل شده به کنار نهاده شوند. با این وجود می توان با مطالعه روش های متنوعی که فلاسفه بزرگ در مواجهه با معمای هستی انسان به کار گرفته اند، درس های بسیاری آموخت. برخی از چهره های مهم تاریخ فلسفه به این پرسش پاسخ گفته اند اگر چه آنان نوعا مساله خود را با این بیان مطرح نکرده اند،اما مفاهیمی به کار می برند که مضمونش درباره سعادت واخلاق است اما دقیقا به عنوان اهداف نهایی تفسیر شده اند که انسان باید برای داشتن یک هستی معنادار آنها را تحقق بخشد.
[1]- Wittgenstein، Ludwig، Tractatus Logico-Philosophicus، D.F. Pears and B.F. McGuinness (trans.)، New York: Humanities Press، 1961: 6.521.