از برنامه ریزی استراتژیک تا طراحی سازگارشونده در دانشگاه

دانشگاه، سازمانی پویا و پیچیده است که میدان جریان تولید اطلاعات (مهمترین عامل تغییر و تحول در سیستم های اجتماعی) می باشد. در زمان کنونی، سرعت تغییر و تحول اطلاعات سریع است و به همین دلیل تغییر و توسعه دانشگاه ها به سرعت انجام می گیرد. در چنین شرایطی، چه نوع مفهومی از برنامه ریزی استراتژیکی می تواند پاسخگوی نیازهای دانشگاه باشد؟ در مقاله حاضر به بررسی دست آوردهای نظری در زمینه برنامه ریزی استراتژیک دانشگاهی از 2666 تا 2682 پرداخته شده است و نتایج آن با مفاهیم کلیدی که یمنی (1382،ص 39) برای سالهای قبل از 2666 به دست آورده، مقایسه گردیده است. جامعه پژوهش حاضر تمامی مقاله هایی که از سایت گوگل، سایت دانشگاه شهید بهشتی، کتابخانه مرکزی و مجلات پژوهشی موجود در کتابخانه دانشگاه شهید بهشتی در زمینه آموزش عالی در دسترس بوده است، می باشد. در این زمینه 42 چکیده مقاله مرتبط با برنامه ریزی استراتژیک در آموزش عالی دریافت و مورد بررسی اولیه قرار گرفت. از میان آنها 22 مقاله به طور کامل دریافت و تحلیل شد. محتوای 84 مورد آن با سوالهای تحقیق حاضر مرتبط بود. بدین ترتیب، پیکره تحلیل محتوای انجام گرفته، شامل 84 مقاله شد. متن هرمقاله با روش تحلیل مقوله ای تحلیل محتوا گردید. پس از انتخاب مقاله ها، براساس تحلیل محتوای مقالات، عبارات کلیدی مقاله ها در 4 مقوله اصلی با عنوان های 8 تعریف برنامه ریزی استراتژیک، 2 ویژگی های برنامه ریزی استراتژیک، 3 چالش های برنامه ریزی استراتژیک، 2 خاص بودن سازمان دانشگاه، و 4 برنامه ریزی استراتژیک تامل پذیر، طبقه بندی شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین تغییرات مفهومی برنامه ریزی استراتژیک از سالهای 2666 به بعد، مفاهیم زیر هستند: 8 برنامه ریزی استراتژیک از نوع تامل پذیر است. 2 آینده نگری به صورت اکتشافی است. 3 برنامه ریزی استراتژیک مشارکتی است. 3 برنامه ریزی استراتژیک خودسازمانده است. 2 برنامه ریزی استراتژیک پیچیده نگر است. 4 برنامه ریزی استراتژیک تکاملی است. 0 برنامه ریزی استراتژیک بدیهه پرداز و نوآور است و یافته ها نشان می دهد که برنامه ریز استراتژیک مانند یک هنرمند عمل می کند و خلاقیت نقش اساسی در درک وضعیت دانشگاه و یا پاسخگویی به چالش های درونی و بیرونی آن دارد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که نوع نگاه به برنامه ریزی استراتژیک نیاز به تحول جدیدی در مفهوم آن دارد. مفهوم طراحی سازگارشونده، می تواند ورودی برای بحث درباره این تحول مفهومی در حوزه« برنامه ریزی دانشگاهی» باشد.