رویارویی دیانت زرتشتی با اقلیتهای دینی در دوران ساسانیان

بررسی جغرافیای دینی دولت ساسانی یکی از مهم ترین مباحث در حوزه تاریخ ساسانیان است، زیرا دولت ساسانی با احیاء و تقویت دین زرتشتی و تبدیل آن به دین رسمی و دولتی ، این دین را از محاق چند صد ساله خود خارج کرد و آن را به عنوان دین رسمی کشور برقامت دولت خود پوشاند. بی شک این حادثه برای ادیان بیگانه کشور پیامدها و عواقب خواسته و یا نا خواسته بسیاری به همراه داشت و باعث ایجاد برخوردها و تصادم هایی بین متولیان دین دولتی با پیروان ادیان بیگانه گردید. در این مقاله، وضعیت اقلیت های دینی بودایی، یهودی و مسیحی در دوره ساسانیان، به منظور تبیین ابعاد حیات سیاسی - اجتماعی و دینی آنها مورد بررسی قرار گرفته و رویارویی ها، و نیز نتایج و پیامدهای آنها بین این اقلیت ها با سازمان دینی دولت ساسانی در سه بخش به تصویر کشیده شده است. همچنین زمینه های چالش ها و درگیری های پیروان این ادیان با دولت ساسانی، و نیز مراحل و فراز و فرودهای سیاست دینی دولت ساسانی مورد بحث قرار گرفته و در پایان چنین نتیجه گیری شده است: سیاست دینی دولت ساسانی متغیری بود که تحت تاثیر شرایط داخلی و خارجی قرار داشت و به نوبه خود موجب تشدید و یا تضعیف برخوردها می شد. مسایلی چون: تغییر شرایط بین المللی، تغییر دین دولت ها به ویژه دولت های متخاصم، قدرت و ضعف موبدان و پادشاهان، نیز عملکرد ها و کارویژه های این اقلیت ها ظاهرا از مهم ترین عواملی بوده اند که در رفتار دینی دولت ساسانی در برابر پیروان ادیان بیگانه، و تعقیب و آزار ایشان، نقش بسیار مهمی داشتند.