برنامه بازتوانی کالبدی زلزله احتمالی استان تهران و البرز با رویکرد کاهش آسیب پذیری در مناطق شهری

وقوع زلزله در استان تهران و البرز سبب پیامدهای ناگوار انسانی، خسارت های سنگین اقتصادی و نیاز به تخصیص حجم زیادی از منابع و فعالیت های کشور در زمان بازتوانی خواهد شد. از این رو ضروری است برنامه ریزی بر مراحل قبل از سانحه در جهت کسب آمادگی و شناخت آسیب پذیری تمرکزکند. در مقاله حاضر تلاش شده، چارچوب برنامه ریزی استراتژیک ضمن شناخت عوامل درونی و بیرونی اثرگذار بر برنامه، راهبردهایی مناسب جهت کسب آمادگی در مرحله قبل و پس از زلزله احتمالی برای مناطق شهری معرفی شود.
این مقاله مبتنی بر رویکردی توصیفی-تحلیلی بوده که در راستای پیشبرد اهداف، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای فراروی کاهش آسیب پذیری کالبدی و آمادگی در برابر زلزله از طریق مطالعه ی اسناد، کتب، رسالات و مقالات، همچنین تولید نقشه احتمال وقوع زلزله و نقشه آسیب پذیری و آنالیز آن ها شناسایی و مورد ارزیابی واقع شد و در نهایت با انجام تحلیل سوات راهبردها تعیین و سیاست هایی در جهت تحقق آن ها پیشنهاد گردید. در این مقاله نقشه های مورد نیاز در نرم افزار ArcGIS تهیه شده است.
نقشه پهنه بندی خطر استان تهران و البرز نشان داد که 12% از سطح منطقه در پهنه خطرپذیری زیاد و بسیار زیاد قرار دارد که شهر تهران، کرج و شمیرانات در این محدوده واقع اند و از مرکز منطقه به لبه ها میزان خطر کم می شود. مواردی چون گرایش به خرید خانه دوم بین مردم در حومه شهر، امکان تحولات سازنده و مثبت در ساختارهای کالبدی شهر تهران به سبب آگاهی مسئولین از اثرات زلزله و موقعیت ویژه و امکانات استان در کشور از مهم ترین ظرفیت های فراروی تحقق برنامه های آمادگی و کاهش خطر است. از سوی دیگر تجمع دارایی ها و آمادگی پایین سازمان ها برای پاسخ گویی در زمان بحران از عمده موانع تحقق آن است.
بازسازی، فرصتی برای برنامه ریزی آینده و حفظ گذشته است؛ با آماده سازی کالبدی جامعه می توان از اثرات و پیامدهای مخرب زلزله کاست و سبب بازسازی پایدار شد. از مهم ترین استراتژی های تدوین شده برای مقطع زمانی پیش از رخداد زلزله تهیه سیستم اطلاعاتی جامع برای شناخت دقیق در حوزه هایی همچون شناخت ذی النفع ها یا پتانسیل منطقه برای تامین مصالح در زمان بازسازی و همچنین تعداد نیروی کار ماهر در تمامی بخش های ساخت است، که سبب کاهش سردرگرمی مسئولین و تصمیم گیری بهتر آن ها درحوزه تامین مصالح، نیروی کار و... می شود.