نقدی بر گزارش مسعودی از توجه ایرانیان به کعبه در روزگار پیش از اسلام

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی(د. 345ه)، گزارشی را در دو اثر معروفخود، مروج الذهب و التنبیه و الاشراف، آورده که طبق آن ایرانیان باستان، من جمله ساسان بن بابک با هدایایی به زیارت کعبه می رفته اند. بر اساس این روایت، نام چاه زمزم نیز از زمزمه ایرانیان اقتباس شده است. این مقاله با بررسی نکات اساسی روایت مسعودی، به مقایسه آن با روایاتی که در منابع دیگر درباره تاریخ ایران و تاریخ مکه پیش از ظهور اسلام آمده، می پردازد. در این نوشتار معلوم می شود خبر توجه ایرانیان به کعبه در دوران پیش از اسلام، در آثار مورخان پیش از مسعودی و مورخانی که پس از وی با دید نقادی تاریخ را نوشته اند، نیامده است، بلکه این روایت، روایتی شاذ است که فاقد اصالت بوده و نشات گرفته از اندیشه های شعوبی گرانه ایرانیان در دوران اسلامی می باشد.