تعیین راهبرد اقتصادی مناسب برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت قزوین

دشت قزوین یکی از دشت های مستعد کشور برای تولید محصولات کشاورزی است که حفر چاه های بیش از حد و استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی طی دو دهه اخیر سبب افت سطح آبخوان ها و منفی شدن بیلان آب زیرزمینی در آن شده است. برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی این دشت نیاز است که راه کارها و برنامه های سیاستی مناسبی در این زمینه به کارگرفته شوند. لازمه این امر شناخت بیشتر رفتار کشاورزان می باشد. به همین منظور، در مطالعه حاضر برای بررسی رفتار کشاورزان در استفاده از آب های زیرزمینی و تعیین راه کار مناسب برای حفاظت از منابع آب دشت قزوین، از مدل برنامه ریزی ریاضی اثباتی (PMP) و رهیافت تابع تولید با کشش جانشینی ثابت (CES) استفاده شد. راه کارهای مورد بررسی شامل افزایش قیمت آب آبیاری، کاهش منابع آب در دسترس و استراتژی کم آبیاری بودند که هر یک تحت سناریوهای مختلف بررسی و ارزیابی شدند. داده های موردنیاز این مطالعه از نوع اسنادی و مربوط به سال 1391-1390 بودند که از طریق مراجعه به ادارات ذی ربط در استان قزوین جمع آوری شدند. حل مدل در نرم افزار GAMS 23/5 صورت گرفت. نتایج نشان داد که هرسه راه کار مورد بررسی منجر به صرفه جویی در مصرف آب آبیاری شده، اما میانگین تغییرات بازده برنامه ای با افزایش قیمت آب آبیاری، کاهش منابع آب در دسترس و اعمال کم آبیاری به ترتیب 13/3، 61/8 و 54/5 درصد کاهش می یابد. در پایان، سیاست قیمت گذاری آب آبیاری با توجه به کاهش کمتر بازده برنامه ای، برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت قزوین پیشنهاد شد و تکنیک کم آبیاری پس از آن در اولویت قرار گرفت.