نسبت ابن سینا و فلسفه مشاء (معنا شناخت تاریخی اصطلاح مشائی)

اصطلاح مشائی بطور مطلق در ادبیات فلسفی معاصر درباره شیوه فلسفی ارسطو، پیروان او، ابن سینا و شماری از فیلسوفان مسلمان بکار میرود. از طرف دیگر، ابن سینا که خود رئیس حکمای مشاء در میان مسلمانان محسوب میشود، در یکی از آثارش انتقادات شدیدی بر مشائیان وارد کرده و آنها را تخطئه نموده است. اکنون سوالاتی که در اینباره پیش می آید عبارتند از: آیا ابن سینا ارسطو را نقد کرده یا انتقادات وی متوجه پیروان اوست؟ اگر انتقادات او از مشائیان به ارسطو مربوط نیست، آیا پیروان یونانی، اسکندرانی، رومی و مشائیان بغداد در دوره اسلامی را به یک اندازه شامل میشود؟ و بالاخره این فرض هم قابل بررسی است که آیا میتوان نقدهای او از مشائیان را دلیل عدول وی از فلسفه مشائی به حکمت مشرقی دانست؟
در نوشتار حاضر ضمن مرور تاریخی و معناشناختی بر کلمه «مشاء» این مطالب مورد بحث قرار گرفته که میتوان سه دسته از مشائیان (اصحاب لوکئوم، دوره میانی قرن سوم تا ششم میلادی و اصحاب بیت الحکمه) را در تاریخ فلسفه شناسایی کرد که انتقادهای ابن سینا متوجه هر سه گروه بویژه سومین آنهاست؛ بعلاوه بنظر ابن سینا میتوان از فلسفه مشائی چنان روایتی داشت که نقصها و کژی های آن رفع گردیده و بصورت اصلاح شده مورد قبول بلکه مورد توجه و تاکید واقع شود و این میتواند تمهیدی بر حکمت مشرقی او باشد.