بسترهای وقوع تبانی و فساد در مناقصات و راهکارهای مقابله با آن

فساد یک پدیده ی ناهنجار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که در همه ی جوامع بشری به اندازه های متفاوت وجود داشته و رشد می کند. فساد با تباه کردن حقوق مالکیت، قوانین و انگیزه های مالی و سرمایه گذاری، حیات و توسعه اقتصادی و سیاسی را فلج می سازد. به نظر می رسد در کشور ما فرصت های بی شماری برای دستیابی به سودهای کلان و ثروت های بادآورده با توجه به نامناسب بودن ساختارها و چارچوب نهادی موجود در فرآیند برگزاری مناقصات دولتی ایجاد شده است. دولتی بودن اقتصاد، ضعیف بودن عوامل و مدیران کارفرما از نظر علم و تجربه، تغییرات سریع و غیر اصولی تشکیلات کارفرمایی، عدم سلامت کاری مدیران، شفافیت پایین نظام اقتصادی، نظام قیمت گذاری نامناسب مناقصات، نبود نظام شایسته سالاری و واگذاری تصمیم گیری ها به افراد فاقد تخصص از بسترهای بروز تبانی و فساد در مناقصات هستند؛ از شیوه های وقوع تبانی و فساد در مناقصات دولتی می توان به عدم انطباق نرخ کار واقعی با شرح کار مندرج در اسناد مناقصه به گونه ای که پیمانکار متقلب از وضعیت واقعی آگاهی دارد؛ تعیین لیست کوتاه توسط کارفرمای ناسالم بدون نظارت دستگاه بالادستی مانند سازمان مدیریت سابق؛ ورود بعضی دستگاه های غیرمرتبط اما صاحب قدرت در کشور به صورت غیررسمی به مناقصه و توصیه های نامناسب جهت تایید پیمانکاران خاص اشاره کرد. برخی راهکارها پیشگیری از تبانی و فساد: کم کردن نقش دولت در اقتصاد، انحصارزدایی، گسترش فضای رقابتی و ایجاد سازوکارهای مناسب در تخصیص منابع، ایجاد ترتیبات نهادی مناسب جهت شفاف سازی مناقصات از طریق مستند سازی و اطلاع رسانی دقیق، تجمیع تمام مناقصات در یک سازمان و درج اطلاعات مربوط در پایگاه اطلاع رسانی مناقصه، احیای مجدد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و. . .