حقوق شهروندی متهمان در مرحله کشف جرم توسط پلیس

پلیس سازمانی دولتی و مسئول برقراری نظم و امنیت در جامعه است. کشف جرم توسط پلیس یکی از مصادیق مهم امور پلیسی است که در تامین نظم عمومی و گاهی امنیت کشور نقش بسزایی دارد. در این مقام، پلیس از اختیارات ممتازی برخوردار است که گاهی ممکن است به سلب آزادی های مشروع شهروندان و یا نقض حقوق آنان منجر شود. حقوق شهروندی آن دسته از حقوقی است که شخص به جهت تابعیت در یک کشور از آن برخوردار میشود. مقاله حاضر با بررسی مفاهیم کشف جرم و حقوق شهروندی، به تلفیق عملکرد پلیس در این زمینه با حقوق شهروندی پرداخته است. این مقاله در دو بخش، به تبیین و تشریح مهمترین حقوق شهروندی و یا آزادی های اساسی «شخص تحت تعقیب» و «بزهدیده از جرم» که ممکن است با عملکرد اشتباه و یا به واسطه سایر مسایل نقض شود میپردازد. خودداری از دستگیری خودسرانه، حق فرض بیگناهی (رعایت اصل برائت)، حق اطلاع از دلایل دستگیری، حق رفتار انسانی با شخص تحت تعقیب، حق تفهیم اتهام، حق اطلاع به خانواده و وکیل، حق مداخله مراجع و مقامات قضایی صالح، حق مستند و مستدل بودن کلیه تصمیمات و اقدامات، حق عدم مداخله خودسرانه در حریم خصوصی، حق مقاومت در برابر اقدامات غیرقانونی پلیس و... مهمترین حقوق شهروندی در مورد شخص تحت تعقیب هستند که در این مقاله ذکر شده اند. از سویی حق دادخواهی، حق برابری و منع هرگونه تبعیض و... مصادیقی از حقوق شهروندی بزهدیده از جرم است. در مقاله حاضر علاوه بر استناد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین عادی، به تناسب از اسناد بین المللی متعددی نیز بهره گرفته شده است. در پایان، چند پیشنهاد نظری و کاربردی در راستای رفع نقایص و خلاها ارائه شده است.