فرار مغزها از جهان عرب: یک پدیده اجتماعی

فرار مغزها از جمله پدیده های مهمی است که تمامی کشورهای خاورمیانه، کم و بیش، از آن رنج می برند. تا کنون تحقیقات فراوانی راجع به علل و انگیزه های بروز چنین وضعیتی صورت گرفته است و راه حلهای متفاوتی پیشنهاد شده است، اما آنچه که مقاله حاضر را خواندنی می کند، دیدگاه یک نویسنده عرب است که سالهاست در آمریکا اقامت دارد و اکنون نتیجه مطالعات وتجربیات شخصی خود را با تعدادی دیگر از فرهیختگان کشورهای عربی در میان می گذارد. حلیم برکات، در نوشته خود، پدیده فرار مغزها را به عنوان یک پدیده اجتماعی تلقی می کند و ضمن پذیرش آثار منفی چنین روندی، می کوشد جنبه های مثبت آن را هم نشان دهد. به نظر او، سانسور و عدم وجود آزادی در کشورهای عربی فرهیختگان عربی را ناچار به مهاجرت می کند و آنانی که قادر به مهاجرت نیستند، سهم چندانی در روند تولید علم و اندیشه ندارند. ویژگی مطلب حاضر در آن است که مقاله برکات بلافاصله مورد نقد اندیشمندانی از همان نسل قرار گرفته و فرضیه ها و نتایج آن مورد بررسی قرار می گیرد. این بررسی همچنین نشانگر نحوه برخورد اندیشمندان کشورهای عربی خاورمیانه با یک پدیده اجتماعی، بررسی ابعاد گوناگون آن و چگونگی مهار آن است.