تاثیر طرح های مرتعداری بر تولید، وضعیت و گرایش مراتع (مطالعه موردی: مراتع منطقه خزل شهرستان نهاوند)

طرح های مرتع داری از جمله ابزارهای مدیریتی جهت افزایش کمیت و کیفیت مراتع در مناطقی که فشار چرا بر آنها زیاد بوده و وضعیت و گرایش آنها رو به قهقرا بوده می توانند با اجرای صحیح مفید باشند. به منظور بررسی اثرات اجرای طرح های مرتعداری بر تولید، وضعیت و گرایش مراتع این تحقیق در منطقه خزل شهرستان نهاوند در سال 1393 انجام شد. عواملی نظیر تولید، وضعیت و گرایش در 8 سامانه دارای طرح مرتعداری که در آنها عملیات اصلاح و احیاء انجام شده و در 4 سامانه که طرح برای آنها تهیه شده ولی هنوز پروژه اصلاح و احیاء در آنها اجرا نشده است مورد بررسی قرار گرفت. در هر سامانه 30 پلات یک متر مربعی در جهت شیب و بر روی ترانسکت 50 متری مستقر و در داخل آن ها تولید، وضعیت و گرایش اندازه گیری شدند. جهت مقایسه درصد تغییرات عوامل یاد شده در سامانه ها، از آزمون t استفاده شد. نتایج اولیه اطلاعات نشان داد که وضعیت مراتع در کل سامانه هایی که دارای طرح بودند، بعد از اجرای طرح بهبود یافته اند و فقط سامانه های گورنصیب و سرتزن به علت نداشتن طرح تغییری نکرده بودند. همچنین در خصوص تولید علوفه در کل سامانه های دارای طرح به جز ابوالفتح و فارسبان (در سطح 95 درصد)، در سطح 99 درصد دارای اختلاف معنی داری بوده و نشان از تاثیر طرح های مرتع داری بر میزان تولید علوفه دارد. در همین رابطه مراتع سیاه دره با 560 و مراتع دولت آباد با 240 کلیوگرم تولید علوفه در هکتار در سال به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را به خود اختصاص داده اند. همچنین آزمون آماری در خصوص وضعیت مراتع دارای طرح نشان از اختلاف معنی داری در سطوح 99 و 95 درصد در کل مراتع داشت به طوری که امتیاز سامانه های کوتاه دره، سیاه دره و دولت آباد بیشترین تغییرات و سایر سامانه ها کمترین تغییرات معنی داری را داشته اند. مقایسه گرایش سامانه های عرفی مورد مطالعه قبل و بعد از اجرای طرح مرتعداری نشان داد که گرایش مراتع در سامانه های عرفی تاریک دره و ده کبود مثبت شده و در 6 سامانه دیگر که گرایش ثابتی داشت نیز رو به مثبت گذاشته است. نتیجه گیری کلی نشان داد که مراتعی که دارای طرح بوده و در آنها طرح به خوبی اجرا شده است شرایط بهبودی تولید، وضعیت و گرایش حاصل شده و حاکی از تاثیر مدیریت صحیح بر مراتع بوده و باعث حفظ و ثبات بهره برداری بلند مدت از مراتع می شود.