رابطه کیفیت خواب با افسردگی در افراد سالمند در سه ناحیه شهر تهران

اهداف در دهه های اخیر به دلیل کاهش زادوولد، ارتقای بهداشت و اجرای برنامه های پیشگیرانه و افزایش امید به زندگی، جمعیت افراد سالمند در کشورهای گوناگون افزایش یافته است به گونه ای که از این پدیده، به عنوان خاکستری شدن جمعیت یا سالمندی اجباری یاد می شود. بررسی پیشینه موجود نشان می دهد بیشتر اوقات افراد سالمند با بیماری های جسمانی و مشکلات روانی گوناگونی مانند: مشکلات حرکتی، دردهای مزمن، اختلال در خواب، گوشه گیری و افسردگی روبه رو می شوند. ازاین رو، ضرورت دارد بخش عمده ای از منابع و خدمات بهداشتی و درمانی هر جامعه ای به افراد سالمند اختصاص یابد و به نیازها و مشکلات آنان بیشتر توجه شود. ازاین رو، هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه کیفیت خواب با میزان افسردگی در افراد مقیم در خانه های سالمندان سه ناحیه شهر تهران در سال 1392 بود.
مواد و روش ها مطالعه حاضر از نوع طرح های توصیفی-تحلیلی بود که جامعه آماری آن را تمامی افراد مقیم خانه های سالمندان زیرپوشش سازمان بهزیستی استان تهران تشکیل می دادند. نمونه های مورد مطالعه 90 نفر سالمند بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایبا رعایت نسبت از سه ناحیه شمال، مرکز و جنوب شهر تهران و با درنظرگرفتن میزان هوشیاری، توانایی پاسخ گویی و تمایل به شرکت در مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از دو پرسشنامه مقیاس کیفیت خواب پیتزبرگ و مقیاس افسردگی سالمندان استفاده شد و سپس داده های به دست آمده با روش آماری آزمون رگرسیون چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها 60 درصد آزمودنی های این پژوهش را زنان سالمند تشکیل می داد. نتایج به دست آمده در خانه های سالمندان سه ناحیه شهر تهران به طوریکسان نشان داد که رابطه معناداری بین کیفیت خواب افراد سالمند با میزان افسردگی آنان وجود دارد. این رابطه در مورد کیفیت خواب به صورت معکوس (001/0>P) معنادار بود و با ابعاد اختلال های خواب، مصرف داروهای خواب آور و اختلال در عملکرد روزانه با افسردگی به طورمستقیم (001/0>P) رابطه معناداری را نشان داد.
نتیجه گیری یک ارتباط علی دوطرفه بین افسردگی و اختلال در خواب وجود دارد، به طوری که بی خوابی می تواند به افسردگی منجر شود و بالعکس. اگر نشانه های افسردگی درمان نشود، به مرور بر کیفیت خواب تاثیر منفی می گذارد و به طورکلی اختلال در خواب با خلق افسرده و کیفیت زندگی پایین ارتباط متقابل دارد. ازاین رو، به منظور بالابردن کیفیت خواب و کاهش میزان افسردگی افراد مقیم خانه های سالمندان، لزوم برگزاری برنامه های مراقبت ویژه در دوران سالمندی تاکید می شود. همچنین پیشنهاد می شود در پژوهش های آینده، ارتباط بین خواب، سبک زندگی و رفتار روزانه در افراد سالمند مورد بررسی قرار گیرد. از محدودیت های تحقیق حاضر می توان به عدم تعمیم نتایج به تمام جامعه سالمندان به دلیل محدودبودن مطالعه در سه ناحیه شهر تهران، اشاره کرد. همچنین به دلیل کنترل نکردن متغیرهایی مانند: تحصیلات و شرایط اقتصادی افراد سالمند، ممکن است تعمیم پذیری یافته ها محدود شود. درپایان، پیشنهاد می شود در پژوهش های آینده ارتباط بین کیفیت خواب، سبک زندگی و برنامه روزانه در خانه های افراد سالمند موردبررسی قرار گیرد.