تحلیل عوامل پیش برنده تجهیز اراضی زراعی به سیستم های آبیاری بارانی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان روانسر)

با توجه به مصرف بیش از 90 درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی، مدیریت منابع آب در این بخش، از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است و برنامه ریزان و سیاست گذاران کشور را بر آن داشته تا با به کارگیری ابزار و فن آوری های مختلف، میزان آب مصرفی در این بخش را با حفظ میزان تولیدات، به حداقل برساند. تجهیز اراضی زراعی به سیستم های آبیاری بارانی از جمله اقدامات مهم برنامه ریزان کشور در راستای مدیریت منابع آب است که در سال های گذشته تا کنون، در مناطق مختلف کشور از جمله شهرستان روانسر مورد استفاده کشاورزان قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل اثرات سیستم های آبیاری بارانی بر فعالیت های کشاورزان و همچنین، شناسایی عوامل پیش برنده تجهیز اراضی زراعی به سیستم های مذکور در مدیریت منابع آب روستاهای شهرستان روانسر است. جامعه آماری پژوهش را کلیه کشاورزان استفاده کننده از سیستم های آبیاری بارانی طی سال های گذشته در شهرستان روانسر تشکیل می دهد (190 نفر) که از میان آنها، 181 نفر در دسترس بوده و حاضر به مصاحبه با محققان شده و نظراتشان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی و پایایی آن به ترتیب توسط اساتید و کارشناسان مربوطه و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. نتایج پژوهش با استفاده از آزمون ویل کاکسون نشان داد اثر سیستم های آبیاری بارانی بر فعالیت کشاورزان در کلیه شاخص های مورد بررسی، مثبت و معنی دار بوده است. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد میزان رضایت مندی کشاورزان از سیستم های مذکور با میانگین 762/3، بالاتر از حد متوسط بوده است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی در شناسایی پیش برنده های تجهیز اراضی زراعی به سیستم های آبیاری بارانی در محدوده مورد مطالعه نشان داد پنج عامل شناسایی شده توانسته اند حدود 73 درصد واریانس متغیر وابسته پژوهش را تبیین کنند. عوامل شناسایی شده و مقدار واریانس آنها به ترتیب اهمیت عبارت اند از: سیاست های حمایتی (168/19)، تقویت نظام آموزشی - ترویجی (308/17)، مشارکت فعال کشاورزان (459/13)، قابلیت و کارآیی اراضی زراعی (181/12) و عوامل زمینه ای (893/10).