بررسی جنبه های معناشناسی ماده «رغب» در قرآن کریم

قرآن کریم مجموعه ای از مهمترین عناصر محتوایی، بیانی و بلاغی را شامل می شود که علاوه بر دستورات گوناگون و حیات بخش برای زندگی انسان ها، مجموعه ای چندبعدی از علوم گوناگون عقلی و نقلی را عرضه کرده است؛ در میان این دانش ها، علوم بلاغی و لغوی جایگاه ممتازی دارند؛ چراکه از یکسو باعث فهم صحیح تر و رساتر کلام خداوند می شوند و از سوی دیگر بر جنبه ی اعجازآمیز بلاغت و بیان وحی الهی در مقارنه و معارضه با سایر سخنان تاکید می کنند. مقاله ی حاضر، در راستای بررسی وجوه گوناگون معناشناسی واژگان قرآن، تحقیقی است در جهت توجه و شناخت خصایص مختلف بیانی و محتوایی ماده ی «رغب» در قرآن کریم با تکیه بر دیدگاه های تفسیری شیعه. نگارنده، در پژوهش حاضر، وجوه مختلف لغوی و معنا شناسی واژه «رغب» را بررسی کرده، و در این مسیر، از مهمترین معاجم و کتب حوزه ی لغت و معنا از متقدمان و متاخران بهره برده است؛ «رغب» از اصول قرآنی می باشد؛ و مجموعا در قرآن کریم هفت لفظ از این ماده، در هشت آیه (سه آیه از سور مکی و پنج آیه از سور مدنی) ذکر شده است؛ این ماده به معنی نوعی از انواع حب است که بر معنای شدت اراده و میل و مقتضای حرص نسبت به چیزی دلالت می کند؛ همچنین مشخص گردید اگر «رغب» به همراه «عن» بیاید چنانکه در سوره مریم آیه 46 آمده است معنای نقیضی «روی برگردانید و اعراض کرد» می دهد. نتایج پژوهش حاضر، نشانگر آن است که: در قرآن کریم، یا استناد بر کتب تفسیری شیعه، ساختار و محتوای آیات، پیوند مستحکمی با رویکردهای معناشناسی دارد چنانکه در ماده رغب نیز بنا به فراخور بحث، معانی مختلفی اراده شده است، بر همین اساس، در منظومه معنایی این واژه در آیات، می توان به دریافت هایی همچون «خواستن»، «امیدوار بودن»، «پناه بردن»، «روی نمودن و متوجه شدن»، «میل داشتن و آرزو نمودن» اشاره کرد.