منتقدان احمد غزالی؛ ارزیابی انتقادات مربوط به شاهد، سماع و تقدیس ابلیس

وابستگی احمد غزالی به جریان عرفانی خاصی به نام «عرفان عاشقانه» و «جمال گرا»، نتایج خاصی را در پی داشت؛ از جمله: سماع، شطح و شاهدبازی. اموری که آنها را «سنت های جمالی» می نامیم. عمده انتقادها، هجمه ها و حتی هجوهایی که به مکتب خواجه شده، به سنت های جمالی اش باز می گردد، نه به باورها و اصول مکتب او. در این نوشتار، ابتدا شواهد این مطلب را که احمد غزالی اهل این سنت ها بوده است، نقل می کنیم. آنگاه انتقاداتی را که در این موضوعات به او شده است، بررسی و ارزیابی می کنیم. انتقاد مهم دیگری هم که به خواجه شده، به بحث «تقدیس ابلیس» برمی گردد. از این رو، مباحث خود را در دو قسمت پی خواهیم گرفت: سنت های جمالی و تقدیس ابلیس.