شناخت الگوهای همدید موثر بر دوره های ترسالی و خشکسالی در ایران مرکزی

هدف اصلی این پژوهش شناخت الگوهای گردش جوی، مسبب ایجاد دوره های خشکسالی و مرطوب است. به این منظور دوره های خشکسالی و ترسالی طی دوره آماری 99 ساله در سطح 6 ایستگاه همدید ایران مرکزی مشخص شد. سپس با استفاده از تحلیل مولفه مبنا به روش ماتریس همبستگی و دوران آن به روش واریمکس بر روی داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 099 هکتوپاسکال و فشار سطح دریا به شناسایی عناصر اصلی تشکیل دهنده جریانهای جوی پرداخته شد. در ادامه با کاربرد تحلیل خوشهای به روش پیوند وارد بر روی نمره هاو مولفه ها الگوهای گردشی موجود خشکسالی و ترسالی شناسایی گردید. بررسی مولفه اصلی دوره خشکسالی نشان داد بیش از 14 درصد واریانس داده های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 099
هکتوپاسکال با گسترش کمارتفاع جنب قطبی به عرضهای پایین همراه است که باعث جنوبی شدن مناطق پرارتفاع از قبیل پرارتفاع سیبری شده و زبانه پرارتفاع یا پرفشار بر روی منطقه پژوهش تشکیل می شود که با ریزش هوای سرد، صافی هوا و بدون ابرناکی همراه بوده و باعث ایجاد پایداری، کمی بارش و بروز رخداد خشکسالی میشود. نتایج تحلیل مولفهی اصلی دورهی ترسالی نشان داد مولفهی نخست با بیشترین درصد ظهور نقش اصلی در میان الگوهای گردشی دارد که گام منفی آن بیانگر پرفشار قطبی و سیبری است که دارای دو الگوی چشم گاوی جداگانه میباشند و باقیمانده مولفه ها با توجه به گامهای منفی و مثبت کانونها نشان دهنده ناپایداری های جوی است که از سمت دریای مدیترانه و دریای سیاه و دریای سرخ به درون منطقه رخنه میکنند و باعث رخداد ترسالی میشوند.