همنشینی حق و حکم در فقه سیاسی معاصر

تحولات روشی درحوزه ی فقه معاصر، تحولی شگرف در فقه سیاسی ایجاد کرد و موجب دگردیسی در ماهیت امر سیاسی در اندیشه ی برخی فقی هان شد. مفهوم امر سیاسی در نظریه های کلاسیک مسلمانان، بر مدار مفهوم حکم و ولایات شرعی حاکمان استوار است، اما با ظهور دوگانه ی حق و حکم، ماهیت امر سیاسی نیز دچار دگرگونی شد ونظم های سیاسی جدیدی شکل گرفت. پرسش اساسی این است که ماهیت حق و حکم در فقه سیاسی معاصر چیست وچه پیامدهایی در عرصه ی سیاست به دنبال داشته است؟ بدین ترتیب، نخست ادبیات حق و حکم و سیر تحول و تطور آن بررسی وسپس ماهیت حق و حکم در فقه سیاسی معاصر (مشروطه) مورد کنکاش قرار می گیرد، و در ادامه پیامدهای آن در عرصه ی سیاست تحلیل می گردد. نگارنده تلاش می کند تا نشان دهد هم نشینی حق و حکم در فقه سیاسی معاصر، حاکی از این است که سیاست در جغرافیای اندیشه ی سیاسی شیعه، در میانه ی احکام شرعی و حقوق شهروندی قرار داشته و این مهم، موجب دگردیسی در ماهیت امر سیاسی و در نتیجه، تولید نظم های سیاسی جدیدی در عرصه ی فکر و عمل سیاسی شیعه در دوره ی معاصر شده است.