رفتارهای پیشگیرانه در ارتباط با عفونت های دستگاه تناسلی زنان

عفونت های دستگاه تناسلی (Reproductive Tract Infections) به عنوان یکی از مشکلات جدی سلامتی در سطح جهان شناخته شده اند. این عفونت ها می توانند با پیامدهای زیادی همراه باشند.
این مطالعه با هدف تعیین وضعیت پیشگیری رفتاری در رابطه با عفونت های دستگاه تناسلی و عوامل موثر بر آن انجام گرفت.
مطالعه حاضر یک پژوهش مقطعی از نوع توصیفی-تحلیلی بود که در آن وضعیت رفتارهای پیشگیرانه در رابطه با عفونت های دستگاه تناسلی و عوامل موثر بر آن در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شهر تبریز در سال 92 - 1391 مورد بررسی قرار گرفته است. از میان 27 مرکز و 38 پایگاه بهداشتی و درمانی شهری تبریز، 22 مرکز و پایگاه (9 مرکز و 13 پایگاه) بصورت تصادفی انتخاب شد. حجم نمونه به صورت تصادفی 30-25 پرونده از میان کل پرونده زنان مرکز انتخاب گردید. حجم نمونه با توجه به مطالعه آزمایشی و با استفاده از فرمول برآورد نسبت 384 نفر برآورد شد که با در نظر گرفتن ضریب اثر برابر 5/1 نهایتا حجم نمونه 584 نفر محاسبه گردید. معیارهای ورود شامل زنانی بودکه جهت مراقبت بهداشتی مراجعه کرده و دارای پرونده ی بهداشتی بودند، داشتن سواد بالاتر از مقطع ابتدایی، تمایل به شرکت در پژوهش، تاهل، سن 49- 15 سال از معیارهای ورود به مطالعه بود و معیارهای خروج، انصراف فرد از شرکت در مطالعه و عدم تکمیل حداکثر 20 درصد از پرسشنامه بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته مشتمل بر دو بخش سوالات مربوط به ارزیابی پیشگیری رفتاری در رابطه با عفونت های دستگاه تناسلی و سوالات مربوط به عوامل موثر بر این رفتارها و هم چنین شامل اطلاعات دموگرافیک و سوابق مامایی و باروری، سوالات آگاهی و سوالات مربوط به فاکتورهای خطر بود. جهت تعیین نمره رفتار پیشگیرانه به گزینه های همیشه نمره 2، گاهی نمره 1 و اصلا نمره صفر تعلق گرفت و جمع نمرات محاسبه گردید. نمره میانگین نمره ابزار مورد استفاده قرار گرفت و از بین سوالات پیشگیری رفتاری سوالاتی که کمترین و بیشترین نمره را گرفته بودند، گزارش شدند. جهت تعیین میزان آگاهی در مورد عفونتهای غیرمقاربتی به جواب های درست امتیاز 1 و به جواب های نادرست یا نمی دانم امتیاز صفر تعلق گرفت. سپس جمع نمرات مذکور محاسبه شد. به طوریکه کسب نمره آگاهی 5 ≥ ضعیف، بین 6 تا 10 متوسط و نمره 11 تا 15 خوب در نظر گرفته شد. جهت تعیین میزان آگاهی در مورد عفونتهای مقاربتی با توجه به تعداد سوالات و محدوده نمرات صفر تا 37، نمره آگاهی 12 ≥ ضعیف، 13 تا 24 در متوسط، 25 تا 37 خوب در نظر گرفته شد. اعتبار علمی پرسشنامه با استفاده از روش روایی محتوی و پایایی با استفاده از روش آزمون مجدد تعیین گردید ضریب پایایی پرسشنامه 82/0 بود. از آمار توصیفی جهت تعیین فراوانی مطلق، نسبی و میانگین و فاصله اطمینان 95% میانگین استفاده شد. از آزمون آماری تی، تحلیل واریانس یکطرفه و جهت کنترل فاکتورهای مخدوش گر و تعیین میزان تاثیر آن ها از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. متغیرهایی وارد مدل شدند که 1/0 P< داشتند. در این مطالعه مقدار p کمتر از 05/0 معنی دار تلقی شد.
نتایج مطالعه نشان داد بیشتر افراد (1/56%) در گروه سنی 29-20 سال قرار داشتند. اکثر آنان دارای تحصیلات دیپلم (3/48%)، خانه دار (2/90%) و از نظر خودشان دارای درآمد کافی (4/59%) بودند. بین نمره پیشگیری رفتاری با سن، سطح تحصیلات، شغل و میزان درآمد ارتباط معنی دار آماری وجود داشت (05/0p<). نیمی از افراد سابقه عفونت دستگاه تناسلی داشتند. بین رابطه جنسی از راه های مقعدی، دهانی، واژنی - مقعدی همزمان، رابطه جنسی تنها با همسر و سابقه تعویض یا تزریق خون در همسر با نمره پیشگیری رفتاری ارتباط معنی دار آماری وجود داشت (05/0p<). میانگین نمره پیشگیری رفتاری 6/4±39/25 بود. میانگین نمره آگاهی افراد در مورد عفونت های غیر مقاربتی دستگاه تناسلی 19/3± 6/9 از محدوده نمرات ممکن صفر تا 15 بوده و بنابراین واحدهای مورد پژوهش از آگاهی در حد متوسط برخوردار بودند. میانگین نمره آگاهی افراد در مورد عفونت های مقاربتی 42/7± 08/17 از محدوده نمرات بین صفر تا 37 بوده و که از آگاهی متوسط رو به ضعیف برخوردار بودند. بین سطح آگاهی افراد با نمره پیشگیری رفتاری ارتباط معنی دار آماری وجود داشت (001/0 < p). به طوری که با افزایش سطح آگاهی نمره پیشگیری رفتاری به طور معنی داری افزایش می یافت. آزمون تحلیل چند متغیره با تعدیل عوامل مداخله گر احتمالی ارتباط معنی دار آماری بین رفتارهای پیشگیری با نمره آگاهی (002/0=P، 06/0=R2)، درآمد خانواده (001/0>P ،023/0=R2)، رابطه جنسی تنها با همسر (047/0=P، 015/0=R2) و رابطه جنسی از راه های مقعدی، دهانی (003/0=P، 054/0=R2) و سابقه تزریق خون (005/0=P ، 028/0=R2) را نشان داد. بین سطح آگاهی افراد با نمره پیشگیری رفتاری ارتباط معنی دار آماری وجود داشت(001/0 < p). به طوری که با افزایش سطح آگاهی نمره پیشگیری رفتاری به طور معنی داری افزایش می یافت.
آموزش درباره عفونت های دستگاه تناسلی به خصوص در سنین مدرسه و قبل از ازدواج و همچنین ارایه خدمات دولتی ضروری به نظر می رسد. آموزش دهندگان سلامت بایستی با این استراتژی تطابق یابند. پیشگیری اولیه از این عفونت ها بایستی در اولویت بهداشتی قرار گیرد.