کاربرد GIS و شاخص های ریخت زمین ساختی در پهنه بندی زمین-ساخت جنبا منطقه شمال نیشابور، شمال شرق ایران

با توجه به اینکه کشور ایران بر روی کمربند زلزله خیز آلپ- هیمالیا قرار دارد و هر چند یک بار شاهد زلزله-های مخرب و ویرانگری در آن می باشیم، بررسی وضعیت زمین ساخت جنبا و ارزیابی تهدیدات، خسارات و بروز این فعالیت ها در شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است. گستره مورد مطالعه در شمال شهر نیشابور و ارتفاعات جنوبی بینالود (Km21117) قرار دارد. در این پژوهش با استفاده از هفت شاخص ریخت سنجی کمی از قبیل شاخص نسبت شکل حوضه (BS) ، انتگرال فراز سنجی (Hi) ، نامتقارن بودن حوضه آبریز (AF) ، شاخص-سینوسیتی پیشانی کوهستان (Smf) ، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) ، شاخص سینوسیتی رودخانه (S) ، شاخص طول به گرادیان رود (SL) در زیر حوضه های این منطقه، مطالعات دقیقی انجام گرفته است. نتایج این مطالعات بصورت لایه های اطلاعاتی مختلف با یکدیگر تلفیق گردید. سپس با استفاده از نرم افزارهای ArcGIS، Spss، Minitab و بررسی های صحرایی نقشه پهنه بندی زمین ساخت جنبا منطقه بصورت کمی ترسیم و به 4 رده (بسیارفعال، فعال، نیمه فعال و غیرفعال) تفکیک گردید. براساس نقشه مذکور بخش جنوبی گستره مورد مطالعه با وسعت 441/538 کیلومتر مربع معادل 32/36 درصد از گستره مورد مطالعه دارای زمین ساخت بسیار فعال می باشد. نقشه پهنه بندی ترسیم شده، افزایش میزان فعالیت زمین ساختی را از شمال به سمت جنوب تا جنوب باختر، دامنه جنوبی بینالود نشان می دهد. نکته حائز اهمیت انطباق این مناطق با گسل های فشاری شمال نیشابور، نیشابور و زلزله های متعدد تاریخی و دستگاهی ناشی از فعالیت این گسل های فعال و جنبا است و این دلیل بر صحت مطالعات این پژوهش می باشد. امید که این قبیل مطالعات پژوهشی بنیادی در مناطق مختلف انجام و مورد استفاده مسئولین در امر برنامه ریزی شهری و ساخت ساز ه های سنگین قرار گیرد.