گستره توزیع و منشاء فلوراید بالا در بدنه های آبی منطقه بازرگان - پلدشت، شمال غرب ایران

بدنه های آبی شمال غرب استان آذربایجان غربی از نظر فلوراید غیر مجاز در سطح حادی قرار دارند. علیرغم نیاز به فلوئور در حد کمتر از 5/1 میلیگرم بر لیتر برای رشد دندان و استخوان، جذب بیشتر از این مقدار در انسان سبب ایجاد بیماری فلوروسیس دندانی و اسکلتی میگردد. در این تحقیق توزیع و غلظت فلوراید در محدوده ای به وسعت 6000 کیلومتر مربع از آبهای چاه، چشمه، قنات و آب سطحی در 414 نمونه آبی و 48 نمونه خاک و سنگ مطالعه شد. نتایج نشان میدهد که غالب آبهای مورد استفاده در شرب و زراعت دارای فلوئور بیش از حد مجاز بوده و مقدار آن بین 1/0 – 8/6 میلی گرم بر لیتر متغیر است. غلظت فلوراید در مسیررودخانه های ساری سو و زنگمار و در مناطق مرکزی از حداکثر مجاز 5/1 میلیگرم بر لیتر بسیار بالاتر است. ساکنین بویژه در محور پلدشت، بازرگان و حومه به علت غلظت بالای فلوراید در آبهای مصرفی درگیر بیماری فلوروسیس دندانی میباشند. فلوراید منابع آبی به ترتیب از آبهای سطحی به چاه، چشمه و قنات کاهش می یابد. در ارتباط با لیتولوژی، غلظت فلوراید آب مناطق بازالتی از سایر سازندهای زمین شناسی بالاتر است، اما کاملا وابسته به آن نیست. فلوراید سنگهای بازالتی، خاک، و رسوبات غیر متراکم و آهک ها به ترتیب بین 217 تا 867، 355 تا932 و 116 تا 322 میلیگرم بر لیتر متغییراند. علیرغم نقش مهم سازندهای زمین شناسی و خاک های مرتبط در تغذیه فلوراید به آبهای ناحیه، انتقال فلوراید از شرق ترکیه ( حوالی آتشفشان آرارات ) توسط رودخانه های ساری سو و زنگمار نیز به عنوان یک منبع مهم تغذیه به شمار می آید. نتایج آزمایشها نشان می دهد که سطح فلوراید آب در بعضی مناطق بویژه آبهای قناتها و بعضی از چشمه ها بسیار پائین میباشد و لذا میتوان با مدیریت موثر این منابع، از میزان فلوراید آبهای حیاتی مصرفی مردم کاست.