اثر تغییرات الگوی مکانی سیمای سرزمین بر کیفیت آب رودخانه زاینده رود

تغییر ساختار و الگوی مکانی کاربری اراضی از جمله وسعت، توزیع، شدت و فراوانی دخالت های بشری در حوزه آبخیز، عامل مهمی در درک فرآیندهای هیدرولوژیکی حوزه آبخیز در ارتباط با استفاده از سرزمین و کیفیت آب است. از آنجایی که تغییرات کاربری اراضی در حوزه آبخیز زاینده رود مشکلات محیط زیستی متعددی را برای رودخانه به عنوان منبع پذیرنده آلاینده ها به وجود آورده است؛ لذا دانستن چگونگی اثر الگوی مکانی و نحوه چیدمان کاربری های مختلف اراضی بر کیفیت آب به منظور تعیین بهترین فعالیت های مدیریتی بسیار حائز اهمیت است. در این راستا اثر الگوی مکانی و تغییرات کاربری اراضی کشاورزی، شهری، شهرک ها و مناطق صنعتی، در مقیاس سیمای سرزمین بر کیفیت آب رودخانه زاینده رود(یکی از مهم ترین رودخانه های فلات مرکزی ایران)، مورد بررسی قرارگرفت. سنجه های سیمای سرزمین در این مطالعه شامل، تعداد لکه، حاشیه کل، تراکم حاشیه، درصد کاربری اراضی و بزرگ ترین لکه و پارامترهای کیفیت آب شامل، COD،EC HCO3،NO3،Cl،K،Ca،COD،Na،DO، P،pH TDS، و BOD5) بود. این مطالعه در بازه 11ساله (1375 تا 1386)، در10 ایستگاه انجام شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که کیفیت آب رودخانه زاینده رود به طور قابل توجهی از مساحت و الگوی مکانی مناطق شهری متاثر شده است. افزایش حاشیه کل مناطق صنعتی اثر منفی بر کیفیت آب بالاخص TDS و CODداشته است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میزان حاشیه کاربری ها حتی بیشتر از مساحت آن ها بر کیفیت آب تاثیر می گذارد؛ لذا این تحقیق می تواند ایده های مناسب و مفیدی برای برنامه ریزان و همچنین بینشی جدید برای مدیران در پی داشته باشد.