روش شناسی تاویلی (هرمنوتیک) ملاصدرا

هرمنوتیک دانشی است که از قدیم الایام مورد توجه اندیشمندان مختلف در تمدن های گوناگون بوده است. در جهان اسلام نیز همانند ملت های دیگر این دانش مورد توجه بوده است. اگرچه مسلمین کتاب مستقلی با این نام تالیف نکرده اند اما به طور خاص در تفاسیر مختلفی که برای قرآن به رشته ی تحریر درآمده است مباحث دانش هرمنوتیک را ذکر کرده اند. از جمله متفکران بزرگ اسلامی که به این مسئله پرداخته است ملاصدرا می باشد. او هرمنوتیک یا تاویل را رفتن از ظاهر به باطن متن یا ارجاع فروع به اصول یا به بیان قرآنی ارجاع متشابهات به محکمات می داند. ملاصدرا توجه صرف به ظاهر قرآن را فهم حقیقت قرآن نمی داند بلکه موول (هرمنوت) یا مفسر واقعی را کسی می داند که با حفظ معنای ظاهر به باطن، درک و مشاهده ی حقایق عقلانی و مثالی قرآن دست یابد. این مسئله به آن دلیل است که ملاصدرا همان طور که عالم هستی را موجود واحد ذومراتب می داند فهم و هرمنوتیک قرآن را هم مشکک و دارای مراتب می داند؛ به عبارتی ملاصدرا به صورت طولی فهم های مختلفی برای قرآن قائل است که فهم واقعی و حقیقی آیات قرآن را مختص به راسخین در علم که همان اولیا و واصلان به حق هستند می داند که از طهارت نفس برخوردار می باشند.