دلالت های «ثم» در قرآن کریم

«ثم» به عنوان یکی از حروف عطف،کاربردهای فراوانی در زبان عربی دارد. از آنجایی که یکی از مواضع کاربرد این حرف در متون دینی و قرآن کریم بوده و کاربردها و معانی مختلف آن در بافت ها و سیاق های متفاوت در تغییر معانی و مفاهیم اثرگذار است و همچنین از آن جایی که متون دینی، به خصوص قرآن کریم از اهمیت، حساسیت و جایگاه والایی برخوردار بوده و درک و فهم آن نیازمند تامل همه جانبه است، بررسی حالات متعدد این حرف و کشف معانی آن در آیات گوناگون ضروری می نماید. این مقاله در صدد است تا با روش توصیفی – تحلیلی، ابعاد مختلف لفظی و معنایی حرف یاد شده را مورد بحث و بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش، حاکی از آن است که این حرف حدود 330 بار در قرآن کریم تکرار شده؛ ولی در همه آیات به یک معنا نیست. ملاحظه ظرافت های زبانی و بلاغی «ثم» در آیه های گوناگون نشان می دهد که این حرف علاوه بردلالت براشتراک، ترتیب و تراخی، دارای معانی دیگری نیز هست که بیشتر از جنبه بلاغی قابل تامل است.