شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تولید گندم در شرایط دیم ارومیه

بروز تغییر اقلیم از طریق تغییرات دمائی و بارش در دهه های آتی امری حتمی است. بنابراین قبل از برنامه ریزی جهت تقابل با این پدیده، مطالعه اثرات متقابل آنها ضروری است. به این منظور عملکرد گندم رقم سرداری و دوازده رقم تغییر یافته ژنتیکی فرضی در منطقه ارومیه در طی 31 سال گذشته و 26 سال آینده در شرایط کشت دیم ارومیه با استفاده از مدل آب و هوائی LAS-WG و مدل SSM-Wheat بررسی شد. نتایج خروجی مدل برای دوره آینده (2014-2040) حاکی از افزایش میانگین دمای حداقل وحداکثر به ترتیب 73/0و65/0 درجه سانتیگراد در طی 26 سال آینده و به همین ترتیب کاهش میانگین میزان بارش روزانه در طول سال از 2/1 میلی متر(در شرایط گذشته) به 98/0 میلیمتر در روز(در شرایط اقلیم آینده) و کاهش میانگین تشعشع دریافتی روزانه به میزان 14/0 مگاژول بر مترمربع در روز در طی 26 سال آینده بود که چنین وضعیتی بیانگر نوعی تغییر اقلیم این ناحیه به سمت گرم شدن، تغییرات بارش بویژه از نقطه نظرتوزیع و میزان بارش خواهدبود. شبیه سازی تولید محصول گندم در طی دوره های گذشته و آینده نشان داد که مهمترین عامل موثر در افزایش عملکرد دانه و شاخص برداشت، 20 درصد کاهش زمان تا شروع پرشدن دانه (رشد رویشی) ضمن کاهش 20 درصد زمان تا پایان رشد دانه (عدم برخورد دوره پرشدن دانه با خشکی انتهای فصل) و 20 درصد افزایش کارائی مصرف نور بود. بالاترین عملکرد دانه و شاخص برداشت در ارقام فرضیC1 (افزایش 20 درصد روز تا پایان رشد برگ)، C4(کاهش 20 درصد روز تا شروع رشد دانه+کاهش 20 درصد روز تا رسیدگی دانه)، C6 (کاهش 20 درصد روز تا شروع رشد دانه+افزایش 20 درصد روز تا رسیدگی دانه) و C9 (افزایش20 درصد کارائی مصرف نور) شبیه سازی شد، ضمن اینکه بالاترین بیوماس تولیدی نیز به ارقام فرضی C3(افزایش 20 درصد روز تا شروع رشد دانه+افزایش 20 درصد روز تا رسیدگی دانه)، C8 (کاهش 20 درصد روز تا پایان رشد دانه) و C9 (افزایش 20 درصد کارائی مصرف نور) اختصاص یافت. بنابراین در زراعت آینده گندم باید ضمن توجه به تغییرات درتوزیع و میزان بارش به توزیع مناسب رطوبت بین مراحل رویشی و زایشی و بهبود کارائی مصرف نور گیاه نیز توجه داشت زیرا می تواند مهم ترین عامل افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط حال و آینده باشد.