بررسی تطبیقی روش ابن غضایری، شیخ طوسی و نجاشی در تعامل با راویان غیر امامی

مذهب روای کارکردهای متفاوتی در حوزه حدیث شیعه دارد. یکی از کارکردها در عرصه رجال و روای شناسی است. رجالیان متاخر شیعه به عنصر مذعب راوی توجه ویژه داشته و روایان غیر امامی را اگر چه ثقه باشند، مورد جرح قرار می دهند. لکن متقدمان این فن - که پسینیان آثار رجالی شان را بر اساس رای و نظر آنان نگاشته اند - راویان غیر امامی بسیاری را توثیق نموده و حدیث آنان را در زمره احادیث معتبر قرار داده اند.
پژوهش حاضر با رویکرد تطبیقی و با هدف مشخص ساختن وجوه اشتراک و افتراق عملکرد رجالیان متقدم شیعه در تعامل با روایان غیر امامی، به بررسی الفاظ جرح و تعدیل به کار رفته درباره این روایان می پردازد. در ساحت اشتراکات مواردی چون توثیق ذومراتب روایان غیر امامی، جرح خداقلی و عدم تفکیک میان وضعیت گذشته و اکنون شان و در حوزه افتراقات توثیق غیر صریح روایان غیر امامی، توثیق موکد و... آنان شده است. نتایج این جستار حاکی از آن است که عملکرد متمایز هر رجالی ناشی از تفاوت روش و هدف شان از نگارش کتاب هایشان بوده است. لکن حتی عملکرد متفاوت آنان گویای این امر است که ابن غضایری، شیخ طوسی و نجاشی وابستگی به فرق شیعه و اهل سنت را دلیلی بر تضعیف راوی به حساب نمی آورند، بلکه صداقت و ضبط دو مولفه تاثیرگذار بر قضاوت آنان درباره روایان است.