مشخصات چینه شناسی، سنگ نگاری و رخساره ای نهشته های بوکسیتی - لاتریتی تاش و آستانه در البرز شرقی: رهیافتهای دیرینه محیطی

نهشته های بوکسیتی لاتریتی تاش و آستانه به ترتیب در 40 کیلومتری شمال شاهرود و 30 کیلومتری شمال غرب دامغان واقع شده اند. نهشته بوکسیتی تاش به شکل یک افق چینه سان در بین سنگ آهکهای سازند روته و سنگ آهکهای دولومیتی سازند الیکا قرار دارد، در حالی که نهشته لاتریتی آستانه به صورت چینه سان بین سنگ آهکهای دولومیتی الیکا و شیل و ماسه سنگهای سازند شمشک واقع شده است. بافتهای پلیتومورفیک و میکروگرانولار از فراوان ترین عناصر بافتی زمینه و اووئیدها، پیزوئیدها و پلتها از مهمترین عناصر بافتی متمایز در این نهشته ها است. تجزیه و تحلیلهای بافتی، هر دو خاستگاه برجازا و نابرجازا را برای این نهشته ها نشان می دهد. بر اساس شواهد سنگ نگاری و رخساره ای، نهشته های تاش و آستانه به ترتیب به پنج و سه واحد مجزا قابل تفکیک می باشند. نهشته تاش به طور عمده از دیاسپور، آناتاز، کائولینیت، هماتیت، گوتیت و برتیرین و نهشته آستانه از کوارتز، هماتیت، گوتیت، کائولینیت و آناتاز تشکیل شده اند. یافته های چینه شناسی، سنگ نگاری و رخساره ای نشانگر سه مرحله اصلی در سرگذشت تشکیل نهشته تاش و دو مرحله اصلی در تشکیل نهشته آستانه است. در مرحله اول، مواد بوکسیتی، لاتریتی و کانی های رسی بر اثر فرآیندهای لاتریت زایی و بوکسیت زایی درجازا از سنگ منشا تشکیل شده اند. در مرحله دوم، بخشی از این مواد به حفرات کارستی انتقال یافته و با نهشت خود یک افق بوکسیتی ضخیم در منطقه تاش و عدسی های لاتریتی در منطقه آستانه را ایجاد نموده اند. سرانجام در مرحله سوم که تنها در نهشته تاش رخ داده، شست وشوی برجا و سیلیکازدایی باعث بهبود کیفیت کانسنگ و افزایش مقدار آلومینا تا 52 درصد شده است.