تاملی بر اسکان زائران در شهر مشهد

در مجموعه خدمات میزبانی گردشگران، اسکان یکی از مهم ترین عناصر به شمار می آید. از آن جا که کیفیت اقامتگاه، تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی گردشگران دارد، کی از مهم ترین انتخاب های گردشگران است. مشهد مقصدی شناخته شده است که طیف متنوعی از گزینه های اقامتگاهی را در اختیار زائران قرار می دهد. با این حال تا کنون توصیف جامعی از توزیع زائران در انواع اقامتگاه ها، نحوه انتخاب اقامتگاه، هزینه ها و میزان رضایت از این انتخاب ها ارائه نشده است. برای ارایه تصویری شفاف از وضعیت اسکان زائران ایرانی در مشهد، داده های طرح پژوهشی «بررسی کیفیت اقامت و ترجیحات زائران ایرانی در مدت حضور در مشهد» مبنای تحلیل ثانویه قرار گرفت. در پیمایش مزبور تمامی زائران ایرانی شهر مشهد در سه فصل سال 1389 و یک فصل سال 1390 جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند. جمعیت نمونه شامل 1600 زائر ایرانی در شهر مشهد در فصل های تابستان 1389، پاییز 1389، و بهار 1390 بود که به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. در این مقاله با الهام از گونه شناسی کوهن از گردشگران که بر مبنای مفهوم جامعه شناختی «نهادی شدن» پیشنهاد شده است، انواع اقامت گاه های زائران طبقه بندی شد. یافته ها نشان می دهد مساله اسکان در اولویت نخست 85/81 درصد زائران است. با تمرکز بر روی آن دسته از زائرانی که هزینه اسکان شان صفر نبود، مشخص شد هزینه اسکان، رتبه اول هزینه سفر آن ها را به خود اختصاص داده است؛ یعنی حدود یک سوم هزینه های سفر (35 درصد). تحلیل بر روی همین گروه نشان داد میانگین هزینه سرانه اسکان در مدت حضور در شهر مشهد 515000 ریال بوده است. در میان زائران 5/27 درصد با مراجعه اتفاقی و 23 درصد بر اساس تجربه سفر قبلی و 5/17 درصد از طریق دلال ها محل اقامت شان را پیدا کرده بودند. این در حالی است که تنها 5/11 درصد زائران به کمک ستاد اسکان، رزرو از شهر مبدا و راهنمای زائر به اقامتگاه هایشان هدایت شده بودند. از میان امکانات موجود در اقامتگاه، زائران بیش از همه از وضعیت امنیت اقامتگاه خود راضی بودند.