بسترها و عوامل موثر در شکل گیری گروهک تروریستی داعش

گروهک تروریستی داعش یکی از مهم ترین تحولات اخیر در منطقه و عراق به‎شمار می رود که با قدرت‎گیری از بحران سوریه، به عنوان اصطلاحی جدید در محافل سیاسی و مطبوعاتی رایج گردید. ظهور این گروه نشانگر آغاز مرحله‎ی جدیدی از سلفی‎گرایی رادیکال با تبعیت از اندیشه های ابن‎تیمیه و سیدقطب در منطقه و جهان است. ابوبکر البغدادی رهبری این گروه را بر عهده دارد و با بهره گیری از اندیشه های نوسلفی‎گرایی در تلاش برای تاسیس حکومت اسلامی ابتدا در عراق و سوریه و بعد در سایر نقاط جهان است. قدرت یابی این گروه در چند ماه اخیر در حدی بوده که توانسته به عنوان کنشگر غیردولتی فعال در صحنه‎ی عراق ظاهر گردد و روند سیاسی و امنیتی عراق را با اتخاذ رویکردی مسلحانه با مشکل مواجه سازد.
پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد تحلیلی– توصیفی با شیوه‎ی جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و استفاده از متون اینترنتی در صدد پاسخگویی به این سوال است که «چه عواملی در شکل گیری داعش در عراق موثر بوده اند؟» و فرضیه اصلی مقاله آن است که «داعش به عنوان کنشگری اثرگذار، نقش مهم و برجسته ای در تحولات اخیر عراق دارد. این گروه یکی از گروه های تکفیری در سطح منطقه است که باهدف تشکیل امارات اسلامی شروع به فعالیت نمود و عوامل داخلی و منطقه ای و بین المللی نیز از عوامل موثر در شکل گیری آن بوده اند.» یافته های پژوهش حاکی از آن است که می توان از ایدئولوژی سلفی- جهادی، عوامل داخلی (ضعف دولت و نیروهای نظامی، تعامل با گروه های سیاسی، عوامل جغرافیایی، اختلافات قومی، عوامل اقتصادی- اجتماعی)، عوامل منطقه ای (بحران سوریه، حمایت های مالی و نظامی عربستان و قطر به منظور سرنگونی حکومت اسد و همکاری های ترکیه با گروهای مخالف اسد) و از نقش غرب به رهبری ایالات متحده (به بهانه‎ی کمک به ثبات منطقه و عراق، مبارزه با تروریست ها و تلاش برای ایجاد حکومت مردمی در سوریه) به عنوان عوامل فرامنطقه ای موثر در شکل گیری گروهک تروریستی داعش نام برد.