جلوه های عدالت ترمیمی در نهادهای موجب سقوط کیفر در قانون مجازات اسلامی

نظام عدالت کیفری در ابتدای شکل گیری، بر مجرم و مجازات کردن او متمرکز بود، اما به تدریج در کنار بزهکار، رکن دیگر جرم، یعنی «بزه دیده» نیز مطرح و نظام عدالت کیفری دست خوش تغییر و زمینه های ظهور عدالت ترمیمی مهیا شد. هدف پژوهش حاضر، بررسی جلوه های عدالت ترمیمی در نهادهای موجب سقوط کیفر در قانون جدید مجازات اسلامی است.

پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است. به این ترتیب سعی شد با بررسی منابع کتابخانه ای و تحلیل اسناد و منابع مدون، سیاست جنایی تقنینی قانون گذار در قانون جدید مجازات اسلامی در نهادهای موجب سقوط کیفر و در پرتو اندیشه های عدالت ترمیمی تشریح شود. در این راستا، به رویه قضایی محاکم دادگستری نیز توجه شد.

پژوهش نشان داد که نهادهای چهارگانه گذشت شاکی، معافیت از کیفر، عفو و توبه در قانون مجازات اسلامی برای سقوط کیفر پیش بینی شده اند. گرچه این نهادها به صورت بالفعل ترمیمی نیستند و می توان گفت در بیشتر این نهادها، کانون توجه قانون گذار به سوی اصلاح بزهکار است، ولی در تاسیس این نهادها سعی در حفظ و احیاء حقوق بزه دیده نیز شده است. به این ترتیب قانون مجازات اسلامی در نهادهای موجب سقوط کیفر، ظرفیت های خوبی برای حمایت کیفری از بزه دیده و پیشرفت به سوی اجرای برنامه های عدالت ترمیمی دارد، ولی این ویژگی ها زمانی مفید است که مورد استقبال قضایی واقع شود.