تاثیر نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه در درس فیزیک

در پژوهش حاضر تاثیر نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه در درس فیزیک مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش مشتمل بر دو بخش شبه آزمایشی و مطالعه موردی است. در بخش شبه آزمایشی، میزان اثربخشی ارائه و ساخت نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران درس فیزیک مقطع متوسطه تعیین شده و در بخش دوم، با توجه به تاثیر معنی دار نقشه مفهومی در بررسی علت ها، مطالعه موردی با هدف بررسی تجارب اساتید و دبیران در زمینه اثربخشی این روش تدریس در فرآیند یاددهی-یادگیری انجام شده است. در بخش طرح شبه آزمایشی که از پیش آزمون و پس آزمون استفاده گردیده، شش کلاس درسی پایه دوم متوسطه در سه گروه کنترل، ارائه و ساخت (ترکیبی) و ارائه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. تفاوت این سه گروه در روش آموزشی آن ها بوده است؛ در گروه های کنترل، آموزش به شیوه مرسوم، در گروه های ارائه و ساخت (ترکیبی)، در قالب نقشه مفهومی که دانش آموزان نیز خود نقشه های مفهومی مطالب تدریس شده را تهیه کردند و در گروه های ارائه، آموزش فقط در قالب نقشه مفهومی صورت گرفت. تاثیر این کاربندی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران از طریق آزمون پیشرفت تحصیلی اندازه گیری شد. یافته های حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد نمره های دانش آموزان گروه های آزمایشی ترکیبی و معلم ساخته در پس آزمون بالاتر از گروه کنترل می باشد (001/0p≤). بنابران آموزش به کمک نقشه مفهومی منجر به افزایش نمرات پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شده است. نتیجه دیگر این پژوهش این بود که هیچ کدام از گروه های دختران و پسران برتری مشخصی نسبت به هم نداشتند. همچنین برای دستیابی به هدف دوم پژوهش، به توصیف تجربیات نه نفر از دبیران و اساتید در خصوص اثربخشی ارائه نقشه مفهومی در فرآیند یاددهی-یادگیری پرداخته شد. نمونه گیری از دبیران و اساتید به روش نمونه گیری هدفمند و اطلاعات به صورت مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شده است. یافته های حاصل از تجربیات اساتید و دبیران در خصوص اثربخشی کاربرد نقشه مفهومی نیز در سه مضمون اصلی تحت عنوان «کل نگری»، «یادگیری خود نظم دهنده» و «رشد تفکر» و چندین مضمون فرعی خلاصه گردید.