ارزیابی هیبریدهای تریپلوئید از نظر ساقه روی و صفات کمی و کیفی چغندرقند پاییزه

یکی از مهم ترین مسائلی که تولیدکنندگان چغندرقند پائیزه با آن مواجه اند مشکل ساقه روی (بولتینگ) است. پدیده ساقه روی موجب فیبری شدن ریشه، افزایش ناخالصی ها و کاهش کیفیت چغندرقند می شود. این تحقیق ابتدا برای ارزیابی و انتخاب پایه های پدری تتراپلوئید مقاوم به ساقه روی در سال 89-1388 در سه منطقه کاشمر، داراب و مغان و سپس به منظور ارزیابی مقاومت هیبریدهای چغندرقند تریپلوئید حاصل از آن ها نسبت به پدیده ساقه روی در کشت پاییزه چغندرقند و هم چنین مقایسه صفات کمی و کیفی آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 91-1390 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل16 هیبرید تریپلوئید بود. صفات مورد ارزیابی شامل درصد بوته های به ساقه رفته ، عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد قند، عملکرد قند سفید، سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره، درصد قند قابل استحصال و ضریب استحصال بود. از نظر درصد ساقه روی بین ارقام اختلاف معنی دار وجود داشت. میانگین درصد ساقه روی در این آزمایش40/9 درصد بود. کمترین درصد ساقه روی مربوط به هیبرید (474*7112)*(A1-7) با 1/02 درصد و بیشترین درصد ساقه روی مربوط به هیبرید (474*7112)*(A1-9) با 8 درصد بود. از نظر عملکرد ریشه و عملکرد قند سفید نیز بین هیبریدها اختلاف معنی دار وجود داشت. میانگین عملکرد ریشه در این آزمایش71/90 تن در هکتار، بیشترین عملکرد ریشه مربوط به هیبرید (474*7112)*(A1-10) 81/97 تن در هکتار وکمترین عملکرد ریشه مربوط به هیبرید(474*7112)*(A1-4) با 57/80 تن در هکتار بدست آمد. میانگین عملکرد قند سفید آزمایش معادل 8/32 تن در هکتار، بیشترین عملکرد قند سفید مربوط به هیبرید (474*7112)*(A1-10) با 9/80 تن در هکتار وکمترین عملکرد قند سفید مربوط به هیبرید (474*7112)*(A1-4) با عملکرد 5/83 تن در هکتار بود. براساس نتایج، هیبریدهای حاصل از گرده افشان A1-7 دارای کمترین درصد ساقه روی و ترکیبات گرده افشان A1-9 دارای بیشترین درصد ساقه روی بودند. هیبرید گرده افشان A1-7 در مقایسه با رقم شاهد (شریف) به طور معنی دار از ساقه روی کمتر برخوردار بود که این موضوع در تولید ارقام تجارتی مناسب کشت پائیزه چغندرقند حائز اهمیت ویژه است. ولی برای تولید ارقام جدید بایستی علاوه بر ساقه روی، ارتقاء صفات کیفی پایه های پدری و مادری نیز مدنظر قرار گیرد. باتوجه به جمیع صفات مورد بررسی، هیبرید (474*7112)*(A1-8) شرایط مناسب تری داشت.