فرصت ها و موانع به کارگیری رهیافت همکارانه در پایه گذاری ساختار سیاست گذاری یکپارچه در شهر تهران

برنامه ریزی شهری با عرصه های سیاست گذاری چندگانه ای رو به رو است که رویارویی با آن ها در جوامع گوناگون در زیرسیستم های تصمیم گیری بخشی یا در واحدهای جغرافیایی-اداری مجزا و بی ارتباط با یکدیگر به بی کفایتی در سیاست گذاری در رویارویی با مشکلات می انجامد و موجب پیدایش مشکلات بازرخ دهنده و گاه گشوده ناشدنی می شود.. دو دسته ی کلان و چندگانه تصمیم گیران و سیاست گذاران؛ در بخش عمومی بر پایه ی دستور کارها و وظایف متفاوت خود، و در بخش خصوصی برحسب انگیزه های متفاوت خود، درک متفاوتی از ماهیت مشکلات شهری و مسیرهای سیاست گذاریبرای گشودن این مشکلات دارند. در چنین سیستم پیچیده و چند سطحی سیاست گذاری شهری، ایجاد یکپارچگی و هم رایی در دستورکارها، اهداف، درک مشکلات شهری و اجرای سیاست ها با دشواری ها و کشمکش های ناشی از منافع متناقض ذی نفعان روبه رو است. رهیافت همکارانه در برنامه ریزی شهری با توجه به روابط قدرت آشکار نیروهای رسمی و غیررسمی هدایت کننده اندیشه های راهنمای تصمیم ها و سیاست ها و درنظرگرفتن کشمکش های ناشی از منافع متناقض عوامل تصمیم گیری و سیاست گذاری چندگانه در سیستم های شهری، سازوکاری را معرفی می کند تا با برقراری ارتباط میان دانش تخصصی برنامه ریزی با دانش محلی افراد و گروه ها، امکان حرکت به سمت یکپارچگی در سیاست گذاری و برنامه ریزی فراهم شود. در شهر تهران نه فقط عوامل تصمیم گیری و سیاست گذاری چندگانه ای در سطوح فراشهری، شهری و خردشهری به تولید تصمیم و سیاست و اجرای سیاست هایی برای عناصر متشکله بخش عمومی مختلف می پردازند، بلکه تصمیم ها و سیاست های مربوط به این بزرگ شهر به عنوان پایتخت کشور، از سوی عوامل تصمیم گیری در سطح ملی نیز شکل گرفته و اجرا می شوند. با وجود چندگانگی ذی نفعان در بخش عمومی با قدرت تصمیم سازی، تصمیم گیری و سیاست گذاری در شهر تهران، رهیافتی که عمل برنامه ریزی شهری در ایران را می توان در آن چارچوب قرارداد به منافع، اهداف، تصمیم ها و سیاست های عوامل تصمیم گیری و سیاست گذاری چندگانه (در هردو بخش عمومی و خصوصی) و نیز به امکان وجود ناسازگاری، ناهماهنگی و تضاد میان اهداف، تصمیم ها و سیاست های این عوامل تصمیم گیری چندگانه همواره بی توجه بوده است. هدف های دوگانه ی این مقاله، نخست) پراختن به نقش تحلیل فرصت ها (به عنوان نیروهای پیش برنده) و موانع (به عنوان نیروهای بازدارنده) استفاده از رهیافت همکارانه برای سیاست گذاری یکپارچه در شهر تهران و شفاف کردن آن و دوم) ردیابی و بکارگیری «روش های تحلیلی» برای شناسایی فرصت ها و موانع بکارگیری رهیافت همکارانه برای سیاست گذاری یکپارچه است که در فرایندی متشکل از چهار مرحله اصلی طراحی شده است. در دو مرحله نخست و دوم، با ماهیت توصیفی- تحلیلی، به چارچوب های نظری پشتیبان و تشکیل دهنده سیاست گذاری یکپارچه و رهیافت همکارانه در برنامه ریزی شهری پرداخته می شود. در این دو مرحله از روش تحلیل محتوای کیفی برای بازبینی و تحلیل متون مرتبط با سیاست گذاری یکپارچه و رهیافت همکارانه در برنامه ریزی شهری، و تحلیل یافته های حاصل از این بازبینی (اطلاعات ثانویه) و ترکیب آنه ها در مناسبت با اهداف این مقاله استفاده شد. با استفاده از برونداد این دو مرحله و روش های به کاررفته، نویسندگان مقاله توانسته اند فرصت هایی را شناسایی کنند که رهیافت همکارانه برای پایه گذاری ساختار سیاست گذاری یکپارچه ایجاد می کند. در دو مرحله تحلیلی سوم و چهارم، برپایه یافته های دو مرحله نخست و دوم و با به کارگیری روش های «انتخاب نمونه ی انتقادی»، «تحلیل محتوای کیفی اسناد» و «تحلیل میدان نیرو» روش پیشنهادی در این مقاله برای تحلیل فرصت ها و موانع بکارگیری رهیافت همکارانه برای سیاست گذاری یکپارچه در شهر تهران معرفی می شود و به کار می رود تا هدف پژوهش پایه ی این مقاله، برآورده شود. دستاوردهای مقاله نخست تدقیق ارتباط دو زمینه ی پژوهشی «رهیافت همکارانه» و «سیاست گذاری یکپارچه» در برنامه ریزی شهری و دوم کوشش در معرفی عناصر اصلی اصول پایه ی بکارگیری رهیافت همکارانه برای سیاست گذاری یکپارچه در شهر تهران و بکارگیری آنها، همچون چارچوبی برای تحلیل و یافتن فرصت ها و موانع به کارگیری رهیافت همکارانه برای سیاستگذاری یکپارچه در شهر تهران، است. در زمینه ی بکارگیری روش های تحلیل نیز دستاورد این مقاله استفاده و کوشش در تعیین چگونگی مناسبت فن تحلیل میدان نیرو برای بکارگیری در برنامه ریزی شهری است.