نقش کیفیت های طراحی شهری ادراک شده با فعالیت بدنی ساکنان محله، نمونه موردی: محلات سعادت آباد و شهرک قدس تهران

امروزه علی رغم پیشرفت علوم پزشکی و بهداشت عمومی، شیوع بالای بیماری های غیر واگیر سلامت شهروندان را تهدید می کند و کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی یکی از علل اصلی آن است. نامناسب بودن محیط شهری برای حضور پیاده و تحرک روزانه شهروندان شهرها را به محیط های مشوق شیوه زندگی کم تحرک تبدیل کرده است. با وجود عنایت های روزافزون به موضوع سلامت، بخش اعظم پژوهش های بومی در حوزه علوم پزشکی صورت گرفته و مطالعات در حوزه طراحی شهری نیز اندک هستند. از این رو هدف این پژوهش بررسی رابطه کیفیت طراحی شهری محیط ادراک شده محله با انواع فعالیت بدنی افراد به مثابه یکی از رفتارهای مرتبط با سلامت جسمانی است. روش پژوهش «کمی» از نوع «همبستگی میان متغیرها» است و در طرح پژوهش از آزمون معنادار بودن تفاوت میان دو گروه مستقل استفاده شده است. بر این اساس، دو محله با فرم شهری متفاوت در محدوده منطقه دو شهر تهران در محدوده های «سعادت آباد» و «شهرک قدس» انتخاب گردید. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه بین المللی فعالیت بدنی و پرسش نامه بومی شده «سنجش پیاده رهواری محیط محله» استفاده شده که از طریق نمونه گیری طبقه ای با 123 نفر از ساکنان بزرگسال (18-65 سال) دو محله به صورت مصاحبه رو در رو تکمیل گردیده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که فرم شهری محیط مسکونی می تواند بر رفتار فعالیت بدنی ساکنان تاثیرگذار باشد، این موضوع از طریق رابطه مثبت مولفه های سازنده کیفیت طراحی شهری محیط ادراک شده محله قابل توضیح است. ساکنان محله مشوق فعالیت بدنی (سعادت آباد) فعالیت بدنی بیشتری نسبت به ساکنان محله مشوق کم تحرکی (شهرک قدس) دارند. همچنین فعالیت بدنی ساکنان محله اول با کیفیت های طراحی شهری متعددی از سه مولفه عملکردی، زیباشناختی، و زیست محیطی مرتبط است، در حالی که در محله دوم فعالیت بدنی ساکنان کیفیت های طراحی شهری اندکی برای تشویق افراد به فعالیت بدنی و تحرک در محیط محله دیده می شود. نتایج پژوهش حاضر موید اهمیت فرم شهری محیط محله و به تبع آن رشته طراحی شهری در ارتقای سلامت جسمانی ساکنان و پیشگیری از بیماری های ناشی از کم تحرکی افراد است.