بررسی استفاده از آب و بافت پرندگان آبزی جهت سنجش آلودگی فلزی (مطالعه موردی: تالاب های بین المللی میانکاله و گمیشان)

در مطالعه حاضر از بافت های کلیه، کبد و عضله سینه ای 30 قطعه اردک سرسبز (15 قطعه نر و 15 قطعه ماده) ، 30 قطعه اردک سر حنایی (15 قطعه نر و 15 قطعه ماده) و نمونه های آب 9 ایستگاه به عنوان نشانگر آلودگی فلزات سرب، کادمیوم، کروم، روی و آهن در سواحل جنوب شرقی دریای خزر در فصل زمستان 1390 استفاده شده است. میزان فلزات در نمونه های موردمطالعه با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. در تمامی ایستگاه ها غلظت تمامی فلزات موردمطالعه در آب، بالاتر از میزان مجاز اجازه داده شده برای حیات موجودات زنده اکوسیستم های تالابی بوده است. غلظت های فلزات سرب در ایستگاه های 1، 2، 6 و 7، کادمیوم در ایستگاه های 1 و 6 کروم در ایستگاه 6، روی در ایستگاه های 1، 6 و 7 و هم چنین آهن در ایستگاه 1 به طور معنی داری بالاتر از سایر ایستگاه ها بود (05/0>P). تجمع فلزات کادمیوم و کروم در بافت های مختلف اردک های سر حنایی و سرسبز و نیز سرب در بافت های مختلف اردک های سرسبز از الگوی کلیه> کبد> عضله و تجمع فلزات روی و آهن در اردک های سرسبز و سر حنایی و نیز سرب در بافت های اردک های سر حنایی از الگوی کبد> کلیه> عضله پیروی کرد. میانگین غلظت فلزات در بافت های کبد و عضله اردک های سرسبز و سر حنایی و هم چنین بافت کلیه در اردک های سر حنایی از ترتیب Fe>Zn>Pb>Cd>Cr پیروی کرد درصورتی که میانگین غلظت فلزات در کلیه اردک های سرسبز از ترتیب Fe>Zn>Pb>Cr>Cd پیروی کرده بود. تجمع زیستی فلزات در بافت های هر دو گونه وابسته به جنس نشان داد (05/0>P). تجمع فلزات بین بافت های مختلف در هرکدام از گونه ها با یکدیگر و نیز بافت های متناظر بین دو گونه باهم اختلاف معنی داری را نشان داد (05/0>P). نتایج حاصل از تحقیق حاضر می تواند در پایش مستمر سواحل جنوب شرقی دریای خزر مورداستفاده قرار گیرد.