تعیین کیفیت علوفه گونه های مرتعی در زیست بوم های مرتعی پاشایلق مراوه تپه استان گلستان

آگاهی از سطح تامین مقادیر شاخص های کیفیت علوفه گونه های گیاهی، یکی از ملزومات اساسی در مدیریت دام و مرتع است. به همین منظور در پژوهش حاضر، کیفیت علوفه گونه های مهم و مورد چرای دام در مراتع پاشایلق مراوه تپه استان گلستان بررسی شد. در این مطالعه، از 18 گونه مرتعی که از گونه های مهم و مورد چرای دام و از عناصر اصلی مراتع مورد مطالعه می باشند، در سه مرحله رشد (رشد رویشی، گل دهی و بذردهی) در سال 1387 نمونه برداری شد. سپس شاخص های کیفیت علوفه شامل؛ درصد پروتئین خام (CP)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) (مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک) محاسبه شد. برای مقایسه گونه ها و مراحل رشد از نظر شاخص های کیفیت علوفه، از تجزیه واریانس و به منظور مشاهده منابع تغییرات درون گروهی، از آزمون مقایسه دانکن استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میانگین مقادیر پروتئین خام مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی عبارتند از: 17/70، 14/91و 8/96 درصد که در هر سه مرحله، بیشتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (7 درصد) برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی (گوسفند بالغ و غیر شیرده 50 کیلوگرمی) است. میانگین مقادیر ماده خشک قابل هضم در مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی به ترتیب: 68/01، 64/89و 55/84درصد است که در مراحل مورد مطالعه بالاتر از سطح بحرانی آن (50 درصد) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. مقادیر انرژی متابولیسمی نیز در مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی به ترتیب عبارتند از: 9/56 9/03 و 7/49 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک که مقدار آنها در مرحله رشد رویشی و گل دهی بیشتر و در مرحله بذردهی کمتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (8 مگاژول) برای تامین نیاز روزانه یک واحد دامی است. این امر، بیانگر این نکته است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در زمان های مختلف چرا، یکسان نیست و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. طبیعی است که بسته به شرایط سال، ممکن است کیفیت علوفه گیاهان قدری تغییر یابد؛ ولی به دلیل هزینه بر بودن تعیین کیفیت علوفه، می توان از نتایج مذکور به منظور برآورد نیاز روزانه دام در سال های مختلف استفاده کرد.