ارزش اثباتی گزارشات و تحقیقات ضابطین دادگستری با تاکید بر قانون آیین دادرسی کیفری جدید

از موضوعات مهم در رابطه با تعامل ضابط و مقام قضایی، ارزش اعتبار گزارش و اظهارنظر ضابط در فرآیند کیفری است. گزارش قضایی در راستای انجام ماموریت ضابط دادگستری به مقام قضایی ارائه می شود. مقام قضایی در طول فرآیند دادرسی کیفری، از جهات مختلف با ضابطان دادگستری در تعامل است. یکی از زمینه های مهم این تعامل، اعتبار بخشی به گزارش و تحقیقات ضابطین توسط مقام قضایی است. گزارش ها و تحقیقات ضابطان از نظر نوع و محتوا تفاوت هایی دارند، از این رو قانون گذار آن ها را مشمول مقررات مختلفی نموده است، در برخی موارد ارزش تحقیقات منوط به تایید قاضی است و در مواردی نیز اماره قضایی قلمداد شده است. ضابط دادگستری در فرآیند کیفری، طیف وسیعی از گزارش ها را ارائه می نماید و در صورت درخواست مقام قضایی، به اظهار نظر نیز می پردازد. این گزارش ها به طور کلی، در دو دسته گزارش ها و اظهارنظر عادی (معمولی) ضابطان و گزارش ها و اظهارنظر تخصصی و فنی (کارشناسی) ضابطان قابل طبقه بندی است. «بی اعتبار ساختن ادله ی ناشی از روش های غیرقانونی» به عنوان یکی از مهم ترین و موثرترین راهکارها، در مقررات داخلی کشورها و اسناد بین المللی مورد پذیرش قرار گرفته است. این قاعده می تواند مبنای بی اعتباری گزارش های ضابطانی محسوب شود که از طرق غیرقانونی، نامتعارف و ناموجه دلایلی را جمع آوری نموده و به مقام قضایی ارائه کرده اند. در قانون آیین دادرسی کیفری جدید، وظایف ضابطان دادگستری به طور شفاف بیان شده است. در این قانون، همه پرسنل نیروی انتظامی ضابط عام نیستند و بر اساس ماده 29 این قانون، فقط فرماندهان، افسران و درجه دارانی که آموزش مربوط به ضابطیت را دیده باشند، ضابط دادگستری محسوب می شوند. پس از اجرای این قانون، اگر ماموری به عنوان ضابط به درب منزل افراد مراجعه کرد، علاوه بر کارت شناسایی باید کارت ضابطیت خود را نشان دهد و بر این اساس، تحقیقات و اقدامات بدون کارت ضابطیت، ممنوع و فاقد اعتبار است. اگر در خصوص پرونده ای حتی در مرحله دیوان عالی کشور مشخص شود که مامور آن، فاقد کارت ضابطیت بوده، تمام تحقیقات مربوط به این پرونده فاقد اعتبار است. همچنین ارجاع موضوع به مامور فاقد کارت ضابطیت از سوی مقام قضایی تخلف محسوب می شود. بسیجیان نیز باید کارت ضابطیت داشته باشند؛ این در حالی است که پیش از این داشتن کارت بسیج کافی بود.