بررسی روند تغییرات زمانی- مکانی تالاب های بین النهرین و عوامل موثر بر آن

قرن 21 چالش های زیادی را در پیش رو دارد که مقوله های محیط زیستی چون تخریب جنگل ها و تالاب ها و پیامدهای آن(سیل، خشک سالی و گرد و غبارها) از مهم ترین این چالش ها بشمار می آیند. تالاب های بین النهرین به عنوان بزرگ ترین اکوسیستم آبی خاورمیانه، به صورت حوضه ی اگزورئیک در جنوب عراق و بخش کوچکی از جنوب غربی ایران قرار گرفته اند. این تالاب ها به دلیل وسعت زیاد، پایداری رطوبتی و هم جواری با رودخانه های دایمی، یکی از پویاترین زیست بوم های آب شیرین جهان را در مقیاس محلی- منطقه ای بوجود آورده اند. این زیست بومها با توانمندی های هیدرواقلیمی- اکولوژیکی بسیار ارزش مند، نقش و جایگاه بسیار مهمی در پالایش محیطی و حیات اقتصادی منطقه دارند. تغییرات کمی و کیفی ناشی از فرآیندهای نامطلوب انسانی- طبیعی در دهه های اخیر تاثیرات مهمی بر ساختار و کارکرد این مجموعه گذاشته است و نقش تالاب ها را از تثبیت ریزگردها و پالایش محیطی به خاستگاه و کانون گرد و غبار منطقه ای تغییر داده است.
این پژوهش با روش آماری، تحلیلی- اسنادی،روند فروسایی و ناپایداری تالاب های بین النهرین را به عنوان یکی از علل افزایش گرد و غبار در ایران زمین مورد بررسی قرار می دهد.
نتایج نشان داد که تالاب ها تغییرات تدریجی و ناگهانی متعددی را تجربه کرده اند. مهم ترین عوامل موثر بر این تغییرات عبارتند از: تغییرات هیدرواقلیمی، توسعه امور زیربنایی(سدسازی، زهکشی و...)تهدیدهای محیطی(تنش های سیاسی و نظامی، خشک سالی و...) و انواع آلاینده های انسانی(کشاورزی، صنعتی، خانگی) که در مدیریت و برنامه ریزی هیدروپلیتیک محلی- منطقه ای، جهت بهسازی و پایداری محیطی تالاب ها و بالطبع کاهش رخداد پدیده گرد و غبار باید لحاظ شوند. این پژوهش نشان داد که تصاویر ماهواره ای توانایی آشکارسازی و توصیف تغییرات زمانی- مکانی تالاب های بین النهرین را دارند.