فرهنگ دانشگاهی و تغییرات آن در ایران

یکی از پیش شرط های لازم برای تمدن سازی؛ تولید علم است که خود مستلزم وجود ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، هنجاری است. یکی از ابزارهای مهم فرهنگی؛ فرهنگ دانشگاهی است. فرهنگ دانشگاهی چیزی متفاوت از فرهنگ اجتماعی، سازمانی و ملی است ولی تحت تاثیر این فرهنگ ها قرار می گیرد. این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی فرهنگ دانشگاهی در ایران و دلایل تغییرات آن انجام شده است.
در پژوهش حاضر با تکیه بر یافته های مطالعات قبلی در ارتباط با فرهنگ دانشگاهی از طریق روش آمیخته (کمی شامل توصیفی- پیمایشی و کیفی شامل خود زیسته و اکتشافی) سعی در بررسی فرهنگ دانشگاهی و تغییرات آن در ایران در طول 15 سال گذشته ( 1379 تا 1394 ) شد. جامعه مورد مطالعه استادان هیات علمی رسمی و مدعو دانشکده های مدیریت، علوم انسانی و فنی دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای تهران شمال، یادگار امام(ره)، تهران مرکزی و دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی و دانشکده فارابی است. داده ها از طریق پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شد که داده های کمی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 تحلیل گردید.
یافته های پژوهش نشان داد که فرهنگ دانشگاهی در ایران علاوه بر تاثیر پذیری از وضعیت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور تا حد زیادی از تحولات فرهنگ های مختلف جامعه ایرانی، گسترش بی منطق دانشگاه ها در ایران برای پاسخ به تزاید تقاضاها و سپس توده گرایی دانشگاه، اعطای رانت های گوناگون در قالب سهمیه و بورسیه در تغییرات فرهنگی دانشگاه در ایران تاثیرپذیری داشته است. همچنین در حال حاضر فرهنگ غالب در دانشگاه ایرانی؛ فرهنگ نیپونیک است.
طبق یافت ه های این پژوهش، محیط آموزشی و پژوهشی دانشگاه های مورد مطالعه، محیطی «ترغیب کننده » و «طالب » یادگیری و آموزش و پژوهش نیست. تقلید بدون آگاهی و نبود سیستم پرسشگر؛ مانع از رشد علمی و انتقال مهارت به دانشجویان می شود. مطالعه اندک در این نگارش نشان می دهد فرهنگ دانشگاهی در ایران با شیب تندی در حال تغییر است اما تغییری که نوی دبخش تعالی علمی نیست بلکه علاوه بر این که در برخی مولفه ها منزلت علم و انسان دانشگاهی را خدشه دار نموده مانع از توسعه علمی کشور شده است. شرایط علمی و آکادمیک به ویژه در حوزه علوم انسانی بحرانی است و این وضعیت موجب کندی تولید علم به ویژه در حوزه علوم انسانی شده است.