بهگزینی کاربری اراضی با رویکرد خدمات اکوسیستم به کمک برنامه ریزی خطی

امروزه مسئله خدمات اکوسیستم و تاثیر فعالیت های انسانی بر آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. متاسفانه بسیاری از فعالیت های انسانی در جستجوی توسعه اقتصادی بدون توجه به خدمات اکوسیستم هستند. شاید بتوان گفت بیشترین تغییرات در مقادیر خدمات اکوسیستم به دلیل تغییرات کاربری اراضی و نحوه مدیریت زمین رخ داده است. در سال های اخیر اقداماتی جهت استفاده از سنجش خدمات اکوسیستم در بهینه یابی کاربری اراضی انجام شده است، به این معنی که بهگزینی کاربری ها در منطقه بر اساس مقادیر تغییر در خدمات اکوسیستمی انجام می گیرد. مطالعه حاضر به صورت نمونه به بررسی چگونگی انجام بهگزینی کاربری ها با توجه به تغییر در میزان فرسایش خاک و قابلیت نگهداشت آب به عنوان دومورد از خدمات اکوسیستم بر پایه برنامه ریزی خطی در واحدهای کاری سرزمین می-پردازد. منطقه مورد مطالعه بخش کوچکی از شهرستان گرگان است. در این دیدگاه به کاربری های مختلف به عنوان اکوسیستم های متفاوتی با قابلیت نگهداشت آب و حفظ خاک متفاوت، توجه شده است. تابع هدف مورد استفاده در بهگزینی بر اساس معیار فرسایش خاک نوشته شده و محدودیتی که در تقابل با آن است نیز میزان نگهداشت آب در هر یک از کاربری ها است. برای این منظور از سامانه پشتیبان مدیریت اراضی LUMASS استفاده شده است. در این مطالعه تخصیص بهینه کاربری ها در قالب دو سناریو انجام شد. در هر دو سناریو هدف آن بود که میزان فرسایش خاک کل منطقه نسبت به شرایط پیش از به گزینی کاهش یابد. در سناریوی اول، هدف کاهش بیش از 50 درصد در مقدار فرسایش خاک بدون هیچ محدودیتی در خصوص مساحت کاربری ها بود در سناریوی دوم تلاش شد که تا حد امکان مقدار مساحت کاربری کشاورزی در حد فعلی باقی بماند. نتایج نشان داد که مقدار فرسایش خاک در سناریوی اول و دوم به ترتیب کاهشی 61 درصدی و 10 درصدی در مقایسه با شرایط قبل از بهگزینی نشان می دهد. در هر صورت، انتخاب بهترین شکل به گزینی بستگی به رویکرد مدیریتی و شرایط کل منطقه دارد. این مسئله که حفظ، کاهش و یا افزایش کدام کاربری به نفع کل منطقه است و یا چه مقدار کاهش در فرسایش کل منطقه و یا هر تغییری در سایر معیارها در تابع هدف باید مد نظر قرار گیرد، همگی مسائلی است که در نتیجه به گزینی تاثیرگذار است.