بررسی خاستگاه اسطوره ای نام در گستره ادبیات حماسی
نویسنده:
چکیده:
نامپوشی یا افشای نام یکی از بنمایه های برجسته در ادبیات حماسی است. هدف ما در این جستار بررسی نام از این منظر در شاهنامه فردوسی، منظومه های پهلوانی، و طومارهای نقالی است. بدین منظور این آثار با روش کتابخانهای و تحلیل محتوا واکاوی شدهاند. حاصل آنکه پهلوانان در رویارویی با دشمن چهار شیوه را در پیش میگیرند؛ در بیستوپنج مورد بیمحابا و آشکارا نام خود را فاش میکنند، در پنج مورد با نامی جعلی با دشمن رویاروی میشوند، در یک مورد تنها به لقب یا کنیه خود اشاره میکنند، و در نه مورد از افشای نام و کنیه خود پرهیز میکنند. با اینکه این چهار شیوه در ظاهر تناقضآمیز مینماید، همه خاستگاهی اسطورهای و آیینی دارند و نه تنها نقیض یکدیگر نیستند، بلکه نشاندهنده جایگاه خطیر نام در باور پیشینیان هستند؛ در گذشته عدهای چنین میاندیشیدند که نام بخشی حیاتی از وجود هر فرد است و در صورت فاش شدن آن نزد دشمن، طلسم میشوند و دشمن بر آنها چیره میشود؛ بنابراین، از افشای نام پرهیز میکردند، یا با نامی جعلی با دشمن رویارو میشدند؛ گروهی معتقد بودند که اگر نام دشمنان را بر زبان برانند، دشمنان جانی دوباره مییابند و به یورش بر آنها برانگیخته میشوند و از اینرو، گاه اگر دشمن نام پهلوان را بر زبان نمیآورد، پهلوان خود پیشدستی میکرد و با فریاد کشیدن نامش، دشمنان را مرعوب میکرد؛ وجه سوم اینکه کنیه یا لقب برخلاف نام، جزء حیاتی وجود پهلوان بهشمار نمیآمد و میتوانستند در مقابل دشمن، با پرهیز از افشای نام، به کنیه یا لقب خود اشاره کنند.
کلیدواژگان:
اسطوره ، شاهنامه ، طومار نقالی ، منظومه های پهلوانی ، نام
زبان:
فارسی
صفحات:
63 تا 93
لینک کوتاه:
magiran.com/p1704393
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!